खालील गोष्टींचा विचार करा:

1. खनिजे

2. सपुष्प वनस्पति

3. विषाणू

वरीलपैकी कोणते जैविक कीटकनाशक म्हणून वापरले जाऊ शकते?

योग्य उत्तर 1, 2 आणि 3 आहे.

Key Points

• जैविक कीटकनाशके हे प्राणी, वनस्पती, जीवाणू आणि विशिष्ट खनिजे यांसारख्या नैसर्गिक पदार्थांपासून बनविलेले विशिष्ट प्रकारचे कीटकनाशक आहेत. म्हणून 1, 2 आणि 3 योग्य आहेत. 
• जैवरासायनिक कीटकनाशके हे नैसर्गिकरित्या आढळणारे पदार्थ आहेत जे गैर-विषारी कार्यतंत्राद्वारे कीटक नियंत्रित करतात.
  • याउलट, पारंपारिक कीटकनाशके, सामान्यतः कृत्रिम सामग्री आहेत जी कीटकांना थेट नष्ट करतात किंवा निष्क्रिय करतात.
• सूक्ष्मजीव कीटकनाशकांमध्ये सक्रिय घटक म्हणून सूक्ष्मजीव (उदा. एक जीवाणू, कवके, विषाणू किंवा आदिजीव) असतात.
  • जरी प्रत्येक स्वतंत्र सक्रिय घटक त्याच्या लक्ष्यित कीटकांसाठी तुलनेने विशिष्ट असला, तरीही सूक्ष्मजीव कीटकनाशके अनेक प्रकारच्या कीटकांवर नियंत्रण ठेवू शकतात, 
  • उदाहरणार्थ, काही कवके विशिष्ट तणांवर नियंत्रण ठेवतात तर काही कवके विशिष्ट कीटकांना नष्ट करतात.
  • सर्वात मोठ्या प्रमाणावर वापरले जाणारे सूक्ष्मजीव कीटकनाशके बॅसिलस थुरिंगिएन्सिस किंवा बीटीच्या उप-प्रजाती आणि जाती आहेत.
    • या जिवाणूचा प्रत्येक प्रकार प्रथिनांचे भिन्न मिश्रण तयार करतो आणि विशेषत: कीटक अळ्यांच्या एक किंवा काही संबंधित प्रजाती नष्ट करतो.
• वनस्पतींमध्ये संक्रमित केलेले संरक्षक (प्लांट-इनकॉर्पोरेटेड-प्रोटेक्टंट्स (PIPs)) हे असे कीटकनाशक पदार्थ आहेत जे वनस्पती त्यामध्ये संक्रमित केलेल्या अनुवांशिक सामग्रीपासून तयार करतात.
  • उदाहरणार्थ, शास्त्रज्ञ बीटी कीटकनाशक प्रथिनाचे जनुक घेऊ शकतात आणि ते  वनस्पतीच्या स्वतःच्या अनुवांशिक सामग्रीमध्ये या जनुकाचे संक्रमण करू शकतात.
  • मग ती वनस्पती बीटी जीवाणूऐवजी कीटक नष्ट करणारे पदार्थ तयार करते.
    • जैविक कीटकनाशक म्हणून भारतात कडुलिंबाच्या वृक्षाचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.
• नाहकोलाइट सारखी काही खनिजे जगाच्या काही प्रदेशांमध्ये जैविक कीटकनाशक म्हणून वापरली जातात.
• कॅनोला तेल आणि बेकिंग सोडामध्ये कीटकनाशक गुणधर्म असतात आणि ते जैविक कीटकनाशक मानले जातात.