Question
Download Solution PDFएखाद्या देशाचे आंतरराष्ट्रीय ताळेबंद हे _________ चा पद्धतशीर अभिलेख असतो.
Answer (Detailed Solution Below)
Detailed Solution
Download Solution PDFयोग्य उत्तर दिलेल्या कालावधीत सामान्यत: वर्षामध्ये देशाचे सर्व आयात व निर्यात व्यवहार हे आहे.
- एखाद्या देशातील रहिवासी आणि उर्वरित जगामधील विशिष्ट कालावधीत (तिमाही किंवा अधिक सामान्यतः एका वर्षात) सर्व आर्थिक व्यवहारांची नोंद म्हणजे देशाचे आंतरराष्ट्रीय ताळेबंद (BOP).
- देशाच्या आंतरराष्ट्रीय ताळेबंदीची (BOP) व्याख्या सहसा एका वर्षाच्या विशिष्ट कालावधीत उर्वरित जगाशी देशाच्या सर्व आर्थिक व्यवहारांचे पद्धतशीर विवरण म्हणून केली जाऊ शकते.
- हे देशातील व्यापारामध्ये अधिक्य आहे किंवा तूट आहे हे सूचित करते.
- जेव्हा निर्यात आयातीपेक्षा जास्त असते तेव्हा व्यापारात अतिरिक्त बचत होते आणि जेव्हा आयात निर्यातीपेक्षा जास्त असते तेव्हा व्यापारात तूट असते.
- म्हणून पर्याय 1 योग्य आहे.
- BoP चे घटक:
- BoP खाती तयार करण्यासाठी, देश आणि उर्वरित जगामधील आर्थिक व्यवहारांचे अंतर्गत वर्गीकरण केले आहे - चालू खाते, भांडवल खाते आणि त्रुटी आणि वगळणे. परकीय चलन साठ्यातील बदलही यात दिसून येतो.
- चालू खाते: दृश्यमान (व्यापारी माल किंवा वस्तू - व्यापारशेष दर्शवितात) आणि अदृश्य (याला अव्यापारी देखील म्हणतात) यांच्यातील आयात-निर्यात दर्शविते.
- अदृश्यमध्ये सेवा, हस्तांतरण आणि उत्पन्न समाविष्ट आहे.
- भांडवली खाते: हे देशासाठी भांडवली खर्च आणि उत्पन्न प्रदान करते.
- हे अर्थव्यवस्थेत खाजगी आणि सार्वजनिक गुंतवणूक या दोन्ही निव्वळ प्रवाहाचा सारांश देते.
- बाह्य वाणिज्यिक कर्ज (ईसीबी), थेट परकीय गुंतवणूक, विदेशी रोखरूपी गुंतवणूक इत्यादी भांडवलाच्या खात्याचा एक भाग असतात.
- त्रुटी आणि वगळणे: कधीकधी आंतरराष्ट्रीय ताळेबंद संतुलित नसते. हे असंतुलन BoP मध्ये त्रुटी आणि दोष म्हणून दर्शविले गेले आहे. हे सर्व आंतरराष्ट्रीय व्यवहार अचूकपणे नोंदविण्यास देशाची असमर्थता दर्शवते.
- परकीय चलन साठ्यात बदल: रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (आरबीआय) आणि स्पेशल ड्रॉईंग राईट्स (एसडीआर) शिल्लक असलेल्या राखीव परकीय चलन मालमत्तेत बदल साठ्यामध्ये केलेल्या हालचाली आहेत.
- एकूणच BoP खाते अतिरिक्त किंवा तूट असू शकते. जर तूट असेल तर विदेशी चलन (फॉरेक्स) खात्यातून पैसे घेऊन ते पूर्ण करता येऊ शकतात.
- जर परकीय खात्यात साठा कमी होत असेल तर या परिस्थितीला BoP संकट म्हणून संबोधले जाते.
Last updated on Jul 3, 2025
-> UPSC Mains 2025 Exam Date is approaching! The Mains Exam will be conducted from 22 August, 2025 onwards over 05 days!
-> Check the Daily Headlines for 3rd July UPSC Current Affairs.
-> UPSC Launched PRATIBHA Setu Portal to connect aspirants who did not make it to the final merit list of various UPSC Exams, with top-tier employers.
-> The UPSC CSE Prelims and IFS Prelims result has been released @upsc.gov.in on 11 June, 2025. Check UPSC Prelims Result 2025 and UPSC IFS Result 2025.
-> UPSC Launches New Online Portal upsconline.nic.in. Check OTR Registration Process.
-> Check UPSC Prelims 2025 Exam Analysis and UPSC Prelims 2025 Question Paper for GS Paper 1 & CSAT.
-> Calculate your Prelims score using the UPSC Marks Calculator.
-> Go through the UPSC Previous Year Papers and UPSC Civil Services Test Series to enhance your preparation