सिंधू संस्कृतीतील लोक ________ या देवतेची उपासना करत होते.

योग्य उत्तर पशुपती हे आहे.

Key Points

• हडप्पा संस्कृतीमधील मोहर मुख्यतः चौकोनी आकाराच्या आणि स्टिएटाईट नावाच्या दगडापासून बनवल्या असत. या मोहर वरून आपल्याला सिंधू संस्कृतीच्या धार्मिक जीवनाची कल्पना येते.
• मुख्य पुरुष देवता पशुपती (आद्य-शिव) होते, ज्यांची त्रिमुखी आणि दोन शिंगे धारण करून योगिक मुद्रेत विराजमान अशी आकृती या मोहर वर आढळली आहे.  
• त्यांना चार प्राण्यांनी वेढले आहे (हत्ती, वाघ, गेंडा आणि म्हैस) आणि त्यांच्या पायाजवळ दोन हरणे दिसतात.
• सिंधू संस्कृती सध्याच्या ईशान्य अफगाणिस्तानपासून पाकिस्तान आणि उत्तर-पश्चिम भारतापर्यंत विस्तारलेली होती.

Additional Information

लक्षात ठेवण्यासारखे महत्त्वाचे तथ्य.

• सामाजिक वैशिष्ट्ये:-
  • सिंधू संस्कृती हे भारतातील पहिले शहरीकरण आहे.
  • यात सुनियोजित जल निस्सारण प्रणाली, एकमेकांना काटकोनात छेदतील अशा पद्धतीने निर्मित रस्ते आणि नगर नियोजन यांचा समावेश आहे.
  • ते समाजात समानतेचे पालन करत असत.
• धार्मिक तथ्ये:-
  • मातृदेवी किंवा शक्ती ही मातृदेवता होती.
  • योनी उपासना आणि निसर्गपूजा अस्तित्वात होती.
  • ते पीपळासारख्या झाडांची पूजा करतात.
  • हे लोक हवन कुंड नावाची अग्निपूजा देखील करतात.
  • पशुपती महादेव हे प्राण्यांचे अधिपती म्हणून ओळखले जातात.
  • सिंधू संस्कृतीतील लोक एकशृंगासारखे कल्पित प्राणी आणि बैलासारख्या प्राण्यांची पूजा करत.
• आर्थिक तथ्ये:-
  • सिंधू संस्कृती ही कृषिप्रधान संस्कृती होती.
  • या काळात वाणिज्य व व्यापाराची भरभराट झाली.
  • लोथल येथे गोदी सापडली आहे.
  • निर्यात आणि आयात करत होते.
  • तेथे कापसाचे उत्पादन केले जात असे.
  • हडप्पा संस्कृतीत अस्तित्त्वात असलेल्या वजनमापांची प्रमाणित पद्धत आणि मापे लोथल येथे पाहायला मिळतात.
  • वजने हे चुनखडी, स्टिएटाईट इत्यादीपासून बनलेली होती आणि सामान्यतः घन आकाराची होती.