अल्डिहाइड्स केटोन्स आणि कार्बोक्झिलिक आम्ल MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Aldehydes Ketones and Carboxylic ACid - मोफत PDF डाउनलोड करा

योग्य उत्तर म्हणजे 2) i - b, ii - c, iii - a, iv - d आहे.

Key Points 

• कीटोन मध्ये -one प्रत्यय वापरला जातो जो कार्बोनाईल गट (C=O) च्या उपस्थिती दर्शवितो.
• अल्कीन मध्ये -ene प्रत्यय वापरला जातो जो कार्बन-कार्बन दुहेरी बंध (-C=C-) च्या उपस्थिती दर्शवितो.
• अल्डीहाइड मध्ये -al प्रत्यय वापरला जातो जो फॉर्मिल गट (-CHO) च्या उपस्थिती दर्शवितो.
• कार्बोक्सिलिक आम्लामध्ये -oic आम्ल प्रत्यय वापरला जातो जो कार्बोक्सिल गट (-COOH) च्या उपस्थिती दर्शवितो.

Additional Information 

• कीटो गट (C=O):
  • कीटोनमध्ये आढळतो, दोन कार्बन अणूंशी जोडलेला कार्बोनाईल गट दर्शवितो.
  • उदाहरण: प्रोपेनोन (एसीटोन), सर्वात साधा कीटोन.
• अल्कीन गट (-C=C-):
  • अल्कीन हे किमान एक कार्बन-कार्बन दुहेरी बंध असलेले हायड्रोकार्बन आहेत.
  • उदाहरण: इथीन (एथिलीन), पॉलीएथिलीनच्या उत्पादनात वापरले जाते.
• फॉर्मिल गट (-CHO):
  • अल्डीहाइडमध्ये आढळतो, किमान एक हायड्रोजन अणूशी जोडलेला कार्बोनाईल गट दर्शवितो.
  • उदाहरण: मेथॅनल (फॉर्मल्डिहाइड), रेझिनच्या उत्पादनात वापरले जाते.
• कार्बोक्सिल गट (-COOH):
  • कार्बोक्सिलिक आम्लामध्ये आढळतो, एकाच कार्बनशी जोडलेला कार्बोनाईल आणि हायड्रॉक्सिल गट दर्शवितो.
  • उदाहरण: इथॅनोइक आम्ल (एसिटिक आम्ल), व्हिनेगरचा एक प्रमुख घटक.

योग्य उत्तर अल्डीहाइड्स आहे.

 Key Points

• ब्यूटॅनल हा एक कार्बनिक संयुग आहे ज्याचे रासायनिक सूत्र C₄H₈O आहे.
• ते अल्डीहाइड म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या संयुगांच्या वर्गात येते, ज्यामध्ये हायड्रोजन अणूशी जोडलेले कार्बोनाइल गट (C=O) असतो.
• ब्यूटॅनलचे IUPAC नाव ब्यूटॅनल आहे, परंतु ते ब्यूटिराल्डिहाइड म्हणूनही ओळखले जाते.
• ब्यूटॅनलमधील कार्बोनाइल गट अग्र कार्बनवर स्थित आहे, ज्यामुळे ते कीटोनपेक्षा अल्डीहाइड बनते, ज्यामध्ये नॉन-अग्र कार्बनवर कार्बोनाइल गट असतो.

 Additional Information

• क्रियात्मक गट:
  • क्रियात्मक गट म्हणजे अणूंचा एक विशिष्ट गट जो अणूमध्ये असतो आणि तो त्या अणूच्या वैशिष्ट्यपूर्ण रासायनिक अभिक्रियांसाठी जबाबदार असतो.
  • कार्बनिक रसायनशास्त्रात, क्रियात्मक गटांमध्ये अल्कोहोल, अल्डीहाइड, कीटोन, कार्बोक्सिलिक आम्ल आणि इतर समाविष्ट आहेत.
• अल्डीहाइड्स:
  • अल्डीहाइड्स हे -CHO क्रियात्मक गट असलेले कार्बनिक संयुगे आहेत.
  • त्यांची नावे सामान्यतः पालक अल्केन नावाच्या शेवटी -e ला -al ने बदलून ठरवली जातात (उदा., ब्यूटेन ते ब्यूटॅनल).
  • अल्डीहाइड्स सामान्यतः सुगंध आणि चव मध्ये आढळतात.
• कीटोन:
  • कीटोन हे दोन कार्बन अणूंशी बंधित असलेले कार्बोनाइल गट (C=O) असलेले कार्बनिक संयुगे आहेत.
  • त्यांची नावे सामान्यतः पालक अल्केन नावाच्या शेवटी -e ला -one ने बदलून ठरवली जातात (उदा., ब्यूटेन ते ब्यूटॅनोन).
  • कीटोन सामान्यतः विलायक म्हणून आणि इतर संयुगांच्या रासायनिक संश्लेषणात वापरले जातात.
• अल्कोहोल:
  • अल्कोहोल हे -OH (हायड्रॉक्सिल गट) क्रियात्मक गट असलेले कार्बनिक संयुगे आहेत.
  • त्यांची नावे सामान्यतः पालक अल्केन नावाच्या शेवटी -e ला -ol ने बदलून ठरवली जातात (उदा., ब्यूटेन ते ब्यूटॅनॉल).
  • अल्कोहोल मोठ्या प्रमाणात पेये, प्रतिजैविक आणि इंधनात वापरले जातात.

योग्य उत्तर क्षारीय पोटॅशियम परमँगनेट आहे.

Key Points 

• क्षारीय पोटॅशियम परमँगनेट (KMnO₄) हा एक मजबूत ऑक्सिडाइझिंग कारक आहे जो प्राथमिक अल्कोहोलला कार्बोक्सिलिक आम्लामध्ये रूपांतरित करण्यासाठी वापरला जातो.
• ऑक्सिडीकरण  प्रक्रियेत अल्डीहाइड मध्यवर्तीची निर्मिती होते, जी पुढे कार्बोक्सिलिक आम्ल तयार करण्यासाठी ऑक्सिडाइज होते.
• या अभिकारकाचा वापर त्याचा प्रभावीपणा आणि तुलनेने स्पष्ट अभिक्रिया यंत्रणेमुळे सेंद्रिय रसायनशास्त्रात केला जातो.
• इच्छित कार्बोक्सिलिक आम्लाचे उच्च उत्पन्न देण्याच्या क्षमतेमुळे अनेक प्रयोगशाळा आणि औद्योगिक अनुप्रयोगांमध्ये क्षारीय पोटॅशियम परमँगनेटला प्राधान्य दिले जाते.

Additional Information 

• अल्कोहोलचे ऑक्सिडीकरण:
  • प्राथमिक अल्कोहोल अल्डीहाइड आणि पुढे कार्बोक्सिलिक आम्लामध्ये ऑक्सिडाइज होतात.
  • द्वितीयक अल्कोहोल कीटोनमध्ये ऑक्सिडाइज होतात, जे सामान्यतः सौम्य स्थितीत पुढील ऑक्सिडीकरणाला बळी पडत नाहीत.
  • हाइड्रॉक्सिल गट असलेल्या कार्बनवर हायड्रोजन अणूंच्या अनुपस्थितीमुळे तृतीयक अल्कोहोल ऑक्सिडीकरणाला प्रतिरोधक असतात.
• पोटॅशियम परमँगनेट (KMnO₄):
  • हे एक गडद जांभळे, स्फटिकी संयुग आहे जे पाण्यात अत्यंत विद्राव्य आहे.
  • त्याच्या क्षारीय स्वरूपात, KMnO₄ एक प्रभावी ऑक्सिडाइझिंग वातावरण प्रदान करते.
  • विविध रासायनिक अभिक्रियांमध्ये त्याच्या निर्जंतुकीकरण आणि ऑक्सिडाइझिंग गुणधर्मांसाठी ते व्यापकपणे वापरले जाते.
• अभिक्रिया यंत्रणा:
  • प्राथमिक अल्कोहोलचे कार्बोक्सिलिक आम्लामध्ये ऑक्सिडीकरणामध्ये हायड्रोजन अणूंचे निष्कासन आणि ऑक्सिजन अणूंचा समावेश असतो.
  • या प्रक्रियेत सामान्यतः मध्यवर्ती पायऱ्या असतात, ज्यामध्ये अल्डीहाइडची निर्मिती समाविष्ट असते.
  • पूर्ण ऑक्सिडीकरणा सुनिश्चित करण्यासाठी अभिक्रिया सामान्यतः नियंत्रित परिस्थितीत केली जाते.
• अनुप्रयोग:
  • विविध कार्बनी संयुगांच्या संश्लेषणात ऑक्सिडीकरण अभिक्रिया महत्त्वाच्या आहेत.
  • औषध उद्योगात सक्रिय औषधी घटकांच्या (APIs) उत्पादनामध्ये त्यांचा वापर  केला जातो.
  • अशा अभिक्रिया सूक्ष्म रसायने आणि प्रदूषक क्षरणासाठी पर्यावरणीय रसायनशास्त्रात देखील महत्त्वाच्या आहेत.

इथिल अ‍ॅसिटेट हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• इथिल अ‍ॅसिटेट हे एक रंगहीन द्रव आहे, ज्याला वैशिष्ट्यपूर्ण मधुर आणि फळांचा गंध असतो.
• हे सामान्यतः विविध उत्पादनांच्या निर्मितीत, जसे की रंग, वेष्टन, आसंगी पदार्थ आणि सुगंधी द्रव्य यांमध्ये विद्रावक म्हणून वापरले जाते.
• इथिल अ‍ॅसिटेटच्या फलगंधामुळे ते अन्नपदार्थ व पेये उद्योगात चव आणि सुगंधासाठी लोकप्रिय पर्याय आहे.
• हे अ‍ॅसेटिक आम्ल आणि इथेनॉल यांच्यातील एस्टरीकरण अभिक्रियेद्वारे तयार होते.
• तुलनेने कमी विषाक्तपणा आणि आल्हाददायक गंधामुळे इथिल अ‍ॅसिटेटचा वापर प्रयोगशाळा प्रणालींमध्ये निष्कर्षण आणि शुद्धीकरणासाठी देखील केला जातो.

Additional Information

• इथिल अल्कोहोल
  • इथेनॉल म्हणून देखील ओळखले जाते, याला वेगळा गंध असतो, परंतु सामान्यतः गोड किंवा फलगंध म्हणून वर्णित केला जात नाही.
  • ते मोठ्या प्रमाणात मादक पेयांमध्ये आणि निर्जंतुकीकरण म्हणून वापरले जाते.
• अ‍ॅसेटिक आम्ल
  • हे व्हिनेगरशी संबंधित असून यास तीव्र, उग्र गंध असतो.
  • हे सामान्यत: अन्न परिरक्षक आणि रासायनिक अभिकर्मक म्हणून वापरले जाते.
• अ‍ॅसेटोफिनोन
  • आल्हाददायक, मधुर आणि काहीप्रमाणात फुलगंध असतो, परंतु सामान्यत: त्याचे फलगंध म्हणून वर्णन केले जात नाही.
  • हे सुगंधी द्रव्यांमध्ये आणि स्वादकारक म्हणून वापरले जाते.

स्पष्टीकरण:

जेव्हा ॲसेटिक आम्ल P2O5 सह प्रतिक्रिया देते, तेव्हा तयार होणारे उत्पादित​ ॲसेटिक ॲनहाइड्राइड हे असते

योग्य उत्तर लिथियम अ‍ॅल्युमिनियम हायड्राइड आहे.

Key Points

• LiAlH₄ हे ध्रुवीय दुहेरी बंधांचे एक शक्तिशाली, अनिवडक कमी करणारे आहे जे बहुधा H-स्रोत मानले जाते. अल्डीहाइड्स, किटोन्स, ईस्टर्स, कार्बोक्झिलिक आम्ल क्लोराईड्स, कार्बोक्झिलिक आम्ल आणि अगदी कार्बोक्झिलेट क्षार देखील या प्रक्रियेद्वारे अल्कोहोलमध्ये रूपांतरित केले जातील.
• अनेकदा LAH म्हणून ओळखले जाते, लिथियम अ‍ॅल्युमिनियम हायड्राइड हे रासायनिक सूत्र Li[AlH₄] किंवा LiAlH₄ असलेले अजैविक पदार्थ आहे.
• हा एक पांढरा घन आहे जो 1947 मध्ये फिनहोल्ट, बाँड आणि श्लेसिंगर यांनी शोधला होता.

Additional Information

• टायटॅनियम हायड्राइड
  • बहुतेक प्रकरणांमध्ये, "टायटॅनियम हायड्राइड" हा शब्द अजैविक पदार्थ TiH₂ आणि संबंधित नॉनस्टोइचिओमेट्रिक पदार्थांना सूचित करतो. अल्निको सिंटर्ड मॅग्नेट, मेटल फोम, पावडर टायटॅनियम मेटल आणि पायरोटेक्निक्सच्या निर्मितीमध्ये अ‍ॅडिटीव्ह म्हणून वापरल्या जाण्याव्यतिरिक्त, ते स्थिर राखाडी/काळ्या पावडरच्या रूपात व्यावसायिकरित्या उपलब्ध आहे.
• कॅल्शियम हायड्राइड
  • कॅल्शियम हायड्राइड, ज्याला बर्‍याचदा अल्कलाइन अर्थ हायड्राइड म्हणून ओळखले जाते, हे CaH₂ सूत्र असलेले रासायनिक संयुग आहे. ही राखाडी पावडर हायड्रोजन वायू सोडण्यासाठी पाण्याशी हिंसक प्रतिक्रिया देते (शुद्ध असल्यास पांढरा, जे असामान्य आहे). CaH₂ अशाप्रकारे आद्रताशोषक किंवा निर्जलक म्हणून वापरला जातो. CaH₂ एक खारट हायड्राइड आहे, याचा अर्थ त्याची रचना मीठासारखी आहे.
• बिस्मथ हायड्राइड
  • बिस्मुथिन म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या रासायनिक संयुगात BiH₃ सूत्र आहे. BiH₃, अमोनियाचे सर्वात जड सदृश (एक निक्टोजन हाइड्राइड), अस्थिर आहे आणि शून्य अंशांपेक्षा कमी तापमानात बिस्मथ धातूमध्ये मोडते. या संयुगामध्ये अंदाजानुसार एक पिरॅमिडल रचना आहे, H-Bi-H कोन अंदाजे 90 अंश आहेत.

योग्य उत्तर कार्बोक्झिलिक आम्ल आहे.Key Points 

• ​कार्बोक्झिल गट (C(=O)OH) R-ग्रुपला जोडून कार्बोक्झिलिक आम्ल, हे एक सेंद्रिय आम्ल बनते.
• कार्बोक्झिलिक आम्लाचे सामान्य सूत्र R−COOH किंवा R−CO2H आहे, ज्यात R हा अल्काइल, अल्केनिल, आर्यल किंवा इतर गटाचा संदर्भ देतो.
• कार्बोक्झिलिक आम्ल खूप सामान्य आहेत.
• अमीनो आम्ल आणि मेदाम्ल ही दोन प्रमुख उदाहरणे आहेत.
• जेव्हा कार्बोक्झिलिक आम्ल डिप्रोटोनेटेड होते तेव्हा कार्बोक्झिलेट आयन तयार होते.
• जेव्हा ते धातू आणि अल्कली यांच्याशी संवाद साधतात तेव्हा ते कार्बोक्झिलेट आयन तयार करतात.
• कार्बोक्झिलिक आम्लाच्या अभिक्रिया दर्शवतात की ते किती अम्लीय आहेत.

Additional Information

• एस्टर:
  • एस्टर हा एक पदार्थ आहे जो आम्लापासून तयार होतो ज्यामध्ये आम्लाच्या ऍसिडिक हायड्रोजन अणूंपैकी एक ऑर्गेनिल गट बदलला जातो.
  • फेरोमोन्स, अत्यावश्यक तेले आणि सुगंध तयार करण्यासाठी वेगवेगळ्या एस्टरचा वापर केला जातो.
• केटोन:
  • केटोन हा एक कार्यात्मक गट आहे ज्यामध्ये R-C-R' सूत्र आहे, जेथे R आणि R' कार्बनचा समावेश असलेले कितीही पर्याय असू शकतात.
  • केटोन्समध्ये कार्बोनिल गट किंवा C असतो.
  • एसीटोन हे सर्वात मूलभूत केटोन आहे.
• अल्डीहाइड:
  • ​RCH=O या कार्यात्मक गटासह एक सेंद्रीय रेणू अल्डीहाइड म्हणून ओळखला जातो.
  • नैसर्गिक अल्डीहाइड नट, मसाले, फळे आणि भाज्यांमध्ये आढळू शकतात.

योग्य उत्तर फॉर्मिक आम्ल आहे.

Key Points

• एक कार्बन अणू असलेल्या कार्बोक्झिलिक आम्लाला फॉर्मिक आम्ल म्हणतात.
• कार्बोक्झिलिक आम्ल
  • हे एक कार्बनिक संयुगआहे ज्यामध्ये कार्बोक्सिल फंक्शनल ग्रुप आहे. ते निसर्गात मोठ्या प्रमाणावर आढळतात आणि कृत्रिमरित्या देखील तयार केले जातात.
  • कार्बोक्झिलिक आम्लाचे सामान्य सूत्र R-COOH आहे, जेथे COOH कार्बोक्झिल गटाचा संदर्भ देते आणि R म्हणजे उर्वरित रेणू ज्याला हा कार्बोक्झिल समूह जोडलेला आहे.
    • या प्रकरणात, एक कार्बन आहे जो ऑक्सिजन अणूसह दुहेरी बंध आणि हायड्रॉक्सिल गटासह एकल बंध सामायिक करतो.
  • अल्केनपासून मिळणारे पहिले चार कार्बोक्झिलिक आम्ल आहेत -
    • मिथेनोइक ऍसिड (फॉर्मिक आम्ल)
      • 1 कार्बन
      • HCOOH
    • इथॅनोइक आम्ल (एसिटिक आम्ल किंवा व्हिनेगर )
      • 2 कार्बन
      • CH₃COOH
    • प्रोपॅनोइक आम्ल
      • 3 कार्बन
      • C₂H₅COOH
    • बुटानोइक आम्ल
      • 4 कार्बन
•                         C₃H₇COOH

Important Points

• या संयुगांचे IUPAC नामकरण, प्रत्यय "- ओइक आम्ल" नियुक्त केले आहे.
• कार्बोक्झिलिकआम्लाचे गुणधर्म
  • दोन विद्युतऋणात्मक ऑक्सिजन अणूंच्या उपस्थितीमुळे ते ध्रुवीय आहेत.
  • कार्बोनिल ग्रुप आणि हायड्रॉक्सिल ग्रुपच्या उपस्थितीमुळे ते हायड्रोजन बाँडिंगमध्ये देखील सहभागी होतात.
  • या संयुगांची विद्राव्यता संयुगाच्या आकारावर अवलंबून असते. संयुग जितका लहान असेल तितकी विद्राव्यता जास्त .
  • उत्कलन बिंदू पाण्यापेक्षा जास्त आहे.
  • ते साबण निर्मिती, शीतपेयांचे उत्पादन, नायलॉन -6,6, रबर आणि कापड उद्योगात आणि औषध उद्योगात वापरले जातात.

• ऍसिटिक आम्ल (CH₃COOH) व्हिनेगर तयार करण्यासाठी वापरले जाते.
• व्हिनेगर हे ऍसिटिक आम्लाचे जलीय द्रावण आहे आणि त्यात सुमारे 5-10 टक्के ऍसिटिक आम्ल असते.
• व्हिनेगरचा वापर स्वयंपाकासाठी मोठ्या प्रमाणावर केला जातो.

संकल्पना:

• ईस्टर हा सेंद्रीय संयुगेचा एक वर्ग आहे ज्याचा कार्यशील गट- COOR आहे.
• त्यांच्यात वैशिष्ट्यपूर्ण गोड फळाचा वास आहे.
• अत्तर तयार करण्यासाठी ईस्टरचा वापर केला जातो कारण तो गोड वास असणारा पदार्थ आहे.
• ईस्टरचे सामान्य सूत्र R-COOR आहे, जेथे R = हा अल्काइल गट आहे.

स्पष्टीकरणः

• आम्ल आणि अल्कोहोलच्या प्रतिक्रियेद्वारे ईस्टर तयार होतात.
• ही ईस्टरीभवन अभिक्रिया म्हणून ओळखली जाते.
• सामान्य प्रतिक्रिया अशी आहे:

R1 - OH + R-COOH → R-COOR1

• प्रतिक्रिया H2SO4 आम्लाच्या उपस्थितीत होते.
• प्रक्रियेत पाणी काढून टाकले जाते.
• एथिल अल्कोहोल आणि ॲसिटिक आम्लाच्या प्रतिक्रियेद्वारे एथिल एसिटेटची निर्मिती हे याचे एक उदाहरण आहे.

​CH3COOH + EtOH + H+ → CH3COOEt + H2O​

म्हणून, आम्ल आणि अल्कोहोल यांच्यातील प्रतिक्रियामुळे ईस्टर तयार होतो.

• एथर या पदाचा सहसा ईस्टरसह गोंधळ होतो. इथरचे सामान्य सूत्र R-O-R आहे तर ईस्टरचे R-COOR आहे.
• Na च्या उपस्थितीत अल्काईल हॅलाइड्स आणि अल्कोहोल यांच्या प्रतिक्रियेद्वारे एथर तयार होतात याला विल्यम्सन संश्लेषण म्हणून ओळखले जाते.

योग्य उत्तर कार्बोक्झिलिक ऍसिड आहे.

Key Points 

• कार्बोक्झिलिक ऍसिड हे सेंद्रिय रेणू आहेत ज्यात कार्बोक्झिल गटाचा समावेश होतो.
• ते निसर्गात मोठ्या प्रमाणावर आढळतात आणि मानवाद्वारे कृत्रिमरित्या तयार केले जातात. डिप्रोटोनेशन केल्यावर, कार्बोक्झिलिक ऍसिड्स सामान्य सूत्र R-COO– सह कार्बोक्झिलेट आयन तयार करतात, जे साबणासारखे विविध प्रकारचे उपयुक्त क्षार तयार करू शकतात.

Additional Information 

• अल्डीहाइड -
  • जेव्हा अल्डीहाइडवर ग्रिग्नार्ड अभिकर्मकाने उपचार केले जातात, तेव्हा त्याची समावेशी अभिक्रिया होते.
  • हे एक अतिरिक्त संयुग तयार करते, जे सौम्य हायड्रोक्लोरिक ऍसिड (HCl) सह हायड्रोलिसिसवर प्राथमिक आणि दुय्यम अल्कोहोल तयार करते.
  • ग्रिग्नार्ड अभिकर्मकामध्ये R-Mg-X हे सूत्र आहे, जेथे R हा अल्काइल गट आहे आणि X हा हॅलाइड आहे.
  • त्याला ऑर्गनोमॅग्नेशियम हॅलाइड असेही म्हणतात.
  • हा एक ऑर्गेनोमेटलिक अभिकर्मक आहे जो अल्डीहाइड्स आणि केटोन्ससाठी वापरला जातो.
  • हे सामान्यतः अल्डीहाइड्स आणि केटोन यौगिकांच्या कार्बोनिल (CO) गटात जोडले जाते.
• केटोन -
  • केटोन्समध्ये, कार्बोनिल गटाला 2 हायड्रोकार्बन गट जोडलेले असतात. हे एकतर बेंझिन रिंग किंवा अल्काइल गट असलेले असू शकतात. केटोनमध्ये कार्बोनिल गटाशी जोडलेला हायड्रोजन अणू नसतो.

उदाहरण -

• अल्काहोल -
  • मिथेनॉल (मिथाइल अल्कोहोल), अल्कोहोलपैकी सर्वात साधे आहे.
  • हे लाकूड ऊध्वपातनाचे नैसर्गिक उप-उत्पादन आहे, जे अल्कोहोल (इथेनॉल) तयार करण्याची जुनी पद्धत आहे.
  • रासायनिक संश्लेषित मेथनॉल हे पेंट रीमूव्हर, क्लीनिंग एजंट आणि अँटीफ्रीझरमध्ये आढळणारे एक सामान्य औद्योगिक सॉल्व्हेंट आहे.
  • मिथेनॉल हा एक न पिणारा प्रकारचा अल्कोहोल आहे (ज्याला लाकूड अल्कोहोल आणि मिथाइल अल्कोहोल असेही म्हणतात) जे बहुतेक इंधन, सॉल्व्हेंट्स आणि अँटीफ्रीझर तयार करण्यासाठी वापरले जाते.
  • रंगहीन द्रव, ते अस्थिर, ज्वलनशील आणि इथेनॉलच्या विपरीत, मानवी वापरासाठी विषारी आहे.
  • मिथेनॉलचा वापर ॲसिटिक ऍसिडसह इतर विविध रसायने तयार करण्यासाठी देखील केला जातो.

  • अनेक सजीवांमध्ये त्यांच्या चयापचय प्रक्रियेचा भाग म्हणून कमी प्रमाणात मिथेनॉल नैसर्गिकरित्या आढळते .उदाहरणार्थ, अनेक फळे आणि भाज्यांमध्ये मिथेनॉल नैसर्गिकरित्या आढळते.

योग्य उत्तर इथॅनोइक ॲसिड आहे .

मुख्य मुद्दे

• कार्बोक्सिल गट
  • कार्बन अणूला जोडलेले कार्बोनिल आणि हायड्रॉक्सिल अशी त्याची व्याख्या केली जाते, याचा अर्थ कार्बन अणू ऑक्सिजनसह दुहेरी बंध आणि हायड्रॉक्सिलसह एकल बंध आहे.
  • आणि इथॅनोइक ॲसिड हे एक कार्बनी संयुग आहे ज्यामध्ये कार्बोक्झिल गट असतो.
  • वर्गाचे सामान्य सूत्र R-C(O)OH आहे.
  • या सूत्रात, R हा अल्काइल किंवा अरील गट आहे.
  • कार्बोक्झिलिक ॲसिडस् निसर्गात मोठ्या प्रमाणावर आढळतात.
  • तथापि, या गटातील बहुतेक सदस्य कृत्रिमरित्या तयार केले जातात.
  • कार्बोक्झिलिक ॲसिडच्या संरचनेत असलेले दुहेरी बंध कार्बोक्झिलिक ॲसिडच्या विविध संयुगांच्या गुणधर्मांमध्ये खूप महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
  • जेव्हा कार्बन संयुग फंक्शनल ग्रुप − COOH (कार्बोक्सिल ग्रुप) ला जोडले जाते तेव्हा संयुगाला कार्बोक्झिलिक ॲसिड असे संबोधले जाते.
  • इथॅनोइक ॲसिडचे वरील रचना सूत्र CH3COOH आहे, म्हणून त्यात कार्बोक्झिलिक ॲसिड गट आहे. म्हणून, पर्याय 4 योग्य आहे.

कार्बोक्सिल ग्रुपची प्रतिमा:

अतिरिक्त माहिती

• ​​CH2=CH2 हे इथिलीनचे रासायनिक सूत्र आहे.
• इथेनॉल सामान्यतः इथाइल अल्कोहोल म्हणून ओळखले जाते.
• त्याचे रासायनिक सूत्र C2H5OH आहे
• फॉर्मल्डिहाइड हा कार्बोनिल संयुगांच्या कुटुंबातील सर्वात सरळ सदस्य आहे आणि इतर सदस्यांपेक्षा वेगळा आहे कारण त्यात अल्काइल घटकाच्या जागी फंक्शनल ग्रुपमध्ये फक्त एक हायड्रोजन अणू जोडलेला आहे.
• -OH चा कार्यात्मक गट अल्कोहोल आहे.
• >C=O चा कार्यात्मक गट केटोन आहे.
• -COOH चा कार्यात्मक गट कार्बोक्झिलिक ॲसिड आहे.
• -CHO चा कार्यात्मक गट अल्डीहाइड्समध्ये उपस्थित आहे.

स्पष्टीकरणः

• व्हिनेगरमध्ये एसिटिक आम्ल आढळतो. याला इथेनिक आम्ल म्हणून देखील ओळखले जाते.
• हा रंगहीन द्रव आहे ज्यामध्ये तीव्र, तीव्र आणि गंधयुक्त वास आहे.
• त्याचे रासायनिक सूत्र C2H4O2 {CH3COOH} आहे.
• त्यात दोन कार्बन (C) अणू, चार हायड्रोजन (H) अणू आणि दोन ऑक्सिजन (O) अणू आहेत.
• हे एक सेंद्रिय संयुग आहे कारण त्यामध्ये त्याच्या रासायनिक सूत्रामध्ये कार्बन असतो.

योग्य उत्तर मेथॅनिक आम्ल आहे.

स्पष्टीकरणः

• नेटलिंग स्टिंग आणि मधमाशी-स्टिंगमध्ये मेथॅनिक आम्ल सामान्यतः फॉर्मिक आम्ल (HCOOH) म्हणतात.
• या वनौषधी वनस्पतीची पाने व तरूण फार्मिक आम्ल आणि इतर चिडचिडे यांच्यासह टिपलेल्या केसाने सुसज्ज आहेत.
• जर त्याला स्पर्श केला तर हे सुईसारखे केस त्वचेत दांभिक आम्ल इंजेक्ट करतात, जळजळ, मुंग्या येणे आणि खरुज पुरळ निर्माण करतात.

तर, मधमाशीच्या डंकात मेथॅनिक आम्ल असते ज्यामुळे वेदना आणि जळजळ होते.

• एसिटिक आम्ल : -
  • रासायनिक सूत्र: -  CH3COOH.
  • IUPAC नाव: - इथेनिक आम्ल
  • निर्जल एसिटिक आम्लाला ग्लेशियल एसेटिक आम्ल म्हणतात.
  • त्याचे स्फटिकीय 16.7 अंश सेल्शिअसपेक्षा किंचित कमी तापमानात मिळतात.
• गंधकयुक्त आम्ल : -
  • हे सामान्यत: किंग ऑफ केमिकल्स म्हणून ओळखले जाते.
  • हायड्रोक्लोरिक आम्ल, नायट्रिक आम्ल, रंजक, औषधे यासारख्या इतर उपयुक्त रसायनांच्या मोठ्या प्रमाणात तयार करण्यासाठी याचा उपयोग होतो.
  • सल्फ्यूरिक आम्ल खतांच्या उत्पादनात वापरला जातो, उदाहरणार्थ. चुना आणि अमोनियम सल्फेटचा सुपरफॉस्फेट.
  • हे शिसे-आम्ल बॅटरीमध्ये इलेक्ट्रोलाइट म्हणून देखील वापरले जाते.
• सायट्रिक आम्ल : -
  • लिंबाच्या रसामध्ये सापडणारे आम्ल असलेल्या फळांना लिंबूवर्गीय फळे असे म्हणतात. उदाहरणार्थ: लिंबू, केशरी, द्राक्ष इत्यादी.
  • हे चव मध्ये आंबट आहेत आणि जीवनसत्व C चा एक चांगला स्त्रोत आहे, अशा प्रकारे जीवनसत्व C च्या कमतरतेमुळे होणार्‍या रोगापासून बचाव करण्यास मदत होते, म्हणजेच स्कर्वी .

इथिल अ‍ॅसिटेट हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• इथिल अ‍ॅसिटेट हे एक रंगहीन द्रव आहे, ज्याला वैशिष्ट्यपूर्ण मधुर आणि फळांचा गंध असतो.
• हे सामान्यतः विविध उत्पादनांच्या निर्मितीत, जसे की रंग, वेष्टन, आसंगी पदार्थ आणि सुगंधी द्रव्य यांमध्ये विद्रावक म्हणून वापरले जाते.
• इथिल अ‍ॅसिटेटच्या फलगंधामुळे ते अन्नपदार्थ व पेये उद्योगात चव आणि सुगंधासाठी लोकप्रिय पर्याय आहे.
• हे अ‍ॅसेटिक आम्ल आणि इथेनॉल यांच्यातील एस्टरीकरण अभिक्रियेद्वारे तयार होते.
• तुलनेने कमी विषाक्तपणा आणि आल्हाददायक गंधामुळे इथिल अ‍ॅसिटेटचा वापर प्रयोगशाळा प्रणालींमध्ये निष्कर्षण आणि शुद्धीकरणासाठी देखील केला जातो.

Additional Information

• इथिल अल्कोहोल
  • इथेनॉल म्हणून देखील ओळखले जाते, याला वेगळा गंध असतो, परंतु सामान्यतः गोड किंवा फलगंध म्हणून वर्णित केला जात नाही.
  • ते मोठ्या प्रमाणात मादक पेयांमध्ये आणि निर्जंतुकीकरण म्हणून वापरले जाते.
• अ‍ॅसेटिक आम्ल
  • हे व्हिनेगरशी संबंधित असून यास तीव्र, उग्र गंध असतो.
  • हे सामान्यत: अन्न परिरक्षक आणि रासायनिक अभिकर्मक म्हणून वापरले जाते.
• अ‍ॅसेटोफिनोन
  • आल्हाददायक, मधुर आणि काहीप्रमाणात फुलगंध असतो, परंतु सामान्यत: त्याचे फलगंध म्हणून वर्णन केले जात नाही.
  • हे सुगंधी द्रव्यांमध्ये आणि स्वादकारक म्हणून वापरले जाते.