शुंग कानवा सातवाहन MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Sungas Kanvas Satavahanas - मोफत PDF डाउनलोड करा

बरोबर उत्तर म्हणजे सातवाहन आहे.

मुख्य मुद्दे

• सातवाहन राजवंश हा दक्षिण भारतातील प्राचीन भारतीय राजवंश होता.
• हे राज्य आहार किंवा राष्ट्र या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या उपविभागांमध्ये विभागले होते, जे मुळात जिल्हे होते.
• या जिल्ह्यांचे प्रशासन अमात्य आणि महामात्र या अधिकाऱ्यांकडून केले जात होते.
• सातवाहन प्रशासन अतिशय सुसंघटित होते, त्यांच्या विविध उपविभागांचे कुशल व्यवस्थापन होते.

अतिरिक्त माहिती

• सातवाहन राजवंश
  • सातवाहन राजवंशाने इ.स.पू. पहिल्या शतकापासून इ.स. तिसऱ्या शतकापर्यंत भारताच्या दक्षिण भागावर राज्य केले.
  • त्यांच्या राजवटीची वैशिष्ट्ये म्हणजे महत्त्वाच्या व्यापार मार्गांची स्थापना, अंतर्देशीय आणि सागरी दोन्ही.
  • सातवाहन प्राकृत आणि संस्कृत साहित्याच्या प्रचारासाठी ओळखले जातात.
  • त्यांनी दक्षिण भागाच्या सांस्कृतिक आणि राजकीय एकात्मतेत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
• प्रशासकीय विभाग
  • प्रभावी प्रशासनासाठी सातवाहन राज्याला विविध प्रशासकीय घटकांमध्ये विभागले होते.
  • आहार किंवा राष्ट्र हे प्राथमिक प्रशासकीय विभाग होते, जे आधुनिक जिल्ह्यांसारखे होते.
  • प्रत्येक आहारचा व्यवस्थापन करणारे अधिकारी होते जे करसंग्रह आणि कायदा आणि सुव्यवस्था राखण्यासाठी जबाबदार होते.
  • या प्रशासकीय रचनेमुळे सातवाहन नियंत्रणाखाली असलेल्या विस्तृत प्रदेशांचे प्रभावी व्यवस्थापन झाले.
• अमात्य आणि महामात्र
  • अमात्य हे उच्चपदस्थ अधिकारी होते ज्यांनी राज्याच्या प्रशासनात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
  • महामात्र हे विविध प्रशासकीय कार्यांसाठी जबाबदार अधिकारी होते, ज्यात न्याय, महसूल संकलन आणि सार्वजनिक कामे समाविष्ट आहेत.
  • हे अधिकारी त्यांच्या क्षमतेनुसार नियुक्त केले जात असत आणि ते केंद्रीय अधिकाऱ्यांना जबाबदार असत.
  • सातवाहन राजवंशाच्या प्रशासकीय कार्यक्षमता आणि स्थिरतेत त्यांच्या भूमिका महत्त्वाच्या होत्या.

योग्य उत्तर कनिष्क आहे.

Key Points

• अश्वघोष हा राजा कनिष्कच्या दरबारातील एक कवी होता.
• कनिष्काच्या काळातील (सुमारे 1900 वर्षांपूर्वी) अश्वघोष आणि इतर बौद्ध विद्वानांनी संस्कृतमध्ये लेखन सुरु केले होते.
• पूर्वी बुद्धाची शिकवण सामान्य जनतेच्या भाषेत (प्राकृत) होती, परंतु नंतरच्या राजांनी काळाच्या गरजेनुसार हळूहळू या पद्धतीत बदल केला.
• ते बौद्ध लेखक होते आणि बौद्ध लेखकांमध्ये ते खूप प्रसिद्ध होते.
• त्यांनी बुद्धचरित म्हणजेच बुद्धांचे चरित्र लिहीले.
  • हे संस्कृत भाषेत लिहिलेले आहे.
• त्यांनी सूत्रालंकारही लिहिले होते.

Additional Information

• कनिष्क हा सर्वात प्रसिद्ध कुशाण शासक होता.
• त्याने सुमारे 1900 वर्षांपूर्वी राज्य केले होते.
• चौथी बौद्ध परिषद-
  • इ.स. 72 मध्ये कुंडलवन, काश्मीरमध्ये आयोजित करण्यात आली होती.
  • वसुमित्र हे याच्या अध्यक्षस्थानी होते.
  • अश्वघोष हा त्याचा उपाध्यक्ष होता.
  • ही परिषद कनिष्क यांच्या आश्रयाखाली झाली होती.

योग्य उत्तर गौतमीपुत्र सातकर्णी आहे. 

Key Points 

• सातवाहन राजवंश (शतकपूर्व 60 -  इसवीसनपूर्व 225) :
  • सिमुख हा सातवाहन वंशाचा संस्थापक होता.
  • गुंटूर जिल्ह्यातील अमरावतीजवळील धरणीकोटा ही सिमुखाची पहिली राजधानी होती.
  • नंतर त्यांनी आपली राजधानी प्रतिष्ठानला हलवली.
• हाल :
  • तो सातवाहन वंशाचा १७वा शासक होता.
  • हाल हा प्राकृतमधील गाथासप्तसती किंवा सत्तसाईचा लेखक होता.
  • मजकुरात प्रेमाची लालसा आहे.
• गौतमीपुत्र सातकर्णी :
  • तो सातवाहन घराण्याचा 23वा शासक होता.
  • त्यांच्या कर्तृत्वाचा उल्लेख त्यांची आई गौतमी यांनी नाशिक शिलालेखात केला आहे.
  • त्याने शक राजा नहपानाचा पराभव करून सातवाहन सत्तेचे पुनरुज्जीवन केले. म्हणून, पर्याय 2 योग्य आहे.
• पुलुमावी-III :
  • तो सातवाहन वंशाचा 30 वा आणि शेवटचा शासक होता.
  • इसवी सनाच्या तिसर्‍या शतकात सातवाहनांचा अंत इक्ष्वाकुंद्वारे झाला.

योग्य उत्तर शुंग राजवंश आहे.

Key Points

• शुंग घराण्याचा शासक पुष्यमित्र याने "विदिशा" ही आपली राजधानी बनवली होती.
• शुंग राजवंशाची स्थापना पुष्यमित्र शुंग याने  इसवी सन पूर्व 185 मध्ये केली होती.
• सातवाहन घराण्याची माहिती "सांचीच्या लेखात" आढळते.
• सातवाहन घराण्याची स्थापना "सिमुक" याने केली आणि गौतमीपुत्र सातकर्णीची नाणी "उज्जैन" येथून प्राप्त झाली आहेत.
• शक राजा 'नहपान' याचा पराभव करून गौतमीपुत्र सातकर्णीने माळव्यापासून महेश्वर- पर्यंत राज्य केले.
• ख्रिस्तपूर्व पहिल्या शतकात 'उज्जैन' हे उत्तर भारतातील प्रमुख व्यापारी केंद्र होते.
• कनिष्क हा कुशाण वंशाचा सर्वात मोठा शासक होता.

योग्य उत्तर सातवाहन हे आहे.

• राजा गौतमीपुत्र सातकर्णी ही सातवाहन राजवंशातील होते.

Key Points

• त्यांना या राजवंशातील सर्वोत्तम राजा मानले जाते.
• त्यांच्या कारकिर्दीत या राजवंशाचे भाग्य बहाल झाले.
• शक आणि इतर क्षत्रिय शासकांचा पराभव करणारे ते एकमेव ब्राह्मण होते.
• त्यांनी त्यांच्या राज्याचा विस्तार दक्षिणेला कृष्णापासून उत्तरेला माळव्यापर्यंत आणि पश्चिमेला कोंकणपासून पूर्वेला बेरारपर्यंत केला होता.
• त्यांना राजराजा आणि महाराजा ही पदवी देण्यात आली होती.
• बौद्ध भिक्खूंना भूदान करणारे ते एक महान राजा होते.

योग्य उत्तर सातवाहन हे आहे.

Key Points

• गौतमीपुत्र सातकर्णीने सातवाहन साम्राज्यावर राज्य केले, जो आता भारतातील दख्खनचा प्रदेश आहे.
• त्याला सातवाहन राजवंशातील सर्वात शक्तिशाली आणि महत्त्वपूर्ण शासक म्हणून संबोधले जाते. त्याने इ.स.106 ते इ.स.130 पर्यंत राज्य केले.
• तो 23 वा सातवाहन शासक होता.
• गौतमीपुत्र सातकर्णीची माहिती त्याच्या नाण्यांवरून, सातवाहन शिलालेखांवरून आणि अनेक पुराणांमध्ये सापडलेल्या राजेशाही वंशावळींवरून मिळते. यापैकी सर्वात प्रसिद्ध म्हणजे त्याची आई गौतमी बालश्री यांचा नाशिक प्रशस्ति (स्तवन) शिलालेख, ज्यामध्ये अनेक लष्करी विजयांसाठी त्याची स्तुती करण्यात आली आहे.
• सातवाहन साम्राज्यात सध्याच्या आंध्र प्रदेश, तेलंगणा आणि महाराष्ट्र यांचा प्रामुख्याने समावेश होता. वेगवेगळ्या कालखंडात त्यांचे राज्य आधुनिक गुजरात, मध्य प्रदेश आणि कर्नाटकच्या काही भागांमध्ये विस्तारले. प्रतिष्ठान (पैठण) आणि अमरावती (धारणीकोट) यांसह या राजवंशाकडे भिन्न कालखंडात भिन्न राजधानीची शहरे होती.
• सिमुका (इ.स. पूर्व 60 - इ.स. पूर्व 37) हा सातवाहन राजवंशाचा (इ.स. पूर्व 60 - इ.स. 225) संस्थापक होता.

Additional Information 

• चेर वंश
  • ​चेर राजवंश हा केरळच्या प्रारंभिक इतिहासातील, तसेच दक्षिण भारतातील तमिळनाडूमधील सर्वात महत्वाच्या राजवंशांपैकी एक होता.
  • चेर राजवंशाचा संस्थापक उथियान चेरालाथन होता, ज्याला उदियांगरल देखील म्हणत.
  • सेनगुट्टुवन किंवा लाल चेर हा चेर राजांपैकी सर्वात श्रेष्ठ होता. असे म्हणतात की त्याने उत्तरेवर आक्रमण केले आणि अगदी गंगा नदी ओलांडली.
  • तो पवित्रतेताची देवी कन्नगीच्या उपासनेशी संबंधित पट्टिनी पंथाचा संस्थापक देखील होता. 
  • वांजी ही चेरांची राजधानी होती.
• राष्ट्रकूट वंश
  • सहाव्या ते दहाव्या शतकादरम्यान, राष्ट्रकूट राजवंशाने भारतीय उपखंडाच्या विस्तृत भागावर राज्य केले. मध्य किंवा पश्चिम   भारतातील मानापुरा या शहरातून त्यांच्या शासनाचा तपशील देणारा 7व्या शतकातील ताम्रपट हा पहिला ज्ञात लाक्षणिक राष्ट्रकूट अभिलेख आहे.
  • राष्ट्रकूट राजवंशाची स्थापना दंतिवर्मन किंवा दंतिदुर्ग (इ.स.735–इ.स.756) याने केली होती.
  • अमोघवर्ष प्रथम (अमोघवर्ष नृपथुंग प्रथम म्हणूनही ओळखले जाते) हा राष्ट्रकूट सम्राट होता ज्याने इ.स. 814 ते इ.स. 878 पर्यंत राज्य केले. तो राष्ट्रकूट वंशाचा सर्वात महान राजा आणि भारतातील महान शासकांपैकी एक होता. त्याची 64 वर्षांची कारकीर्द ही आजवर नोंदवलेल्या राजवटींपैकी एक सर्वात अचूक तारखेसह आहे.
  • कृष्ण तृतीय, ज्याला कन्नडमध्ये कन्नरा म्हणूनही ओळखले जाते, हा मान्यखेताच्या (कालखंड इ.स. 939 – इ.स. 967) राष्ट्रकूट वंशाचा शेवटचा महान योद्धा आणि समर्थ सम्राट होता. तो जाणकार प्रशासक तसेच कुशल लष्करी प्रचारक होता.
  • प्रारंभिक बदामीच्या चालुक्यांच्या वंशावळीतील कृष्ण तृतीयचा सरंजामदार तैला द्वितीय याने इ.स. 973 मध्ये राष्ट्रकूट साम्राज्याचा पाडाव केला.
• चोल वंश
  • चोलामंडलम म्हणून ओळखले जाणारे चोल साम्राज्य हे पांड्या साम्राज्याच्या ईशान्येस पेन्नार आणि वेल्लार नद्यांच्या दरम्यान वसलेले होते.
  • चोल साम्राज्य आधुनिक तंजावर आणि तिरुचिरापल्ली जिल्ह्यांशी संबंधित होते.
  • सर्वात जुना ज्ञात चोल राजा एलारा होता ज्याने श्रीलंका जिंकली आणि सुमारे 50 वर्षे राज्य केले. त्यांच्यातील सर्वात महान राजा करिकालन (जळलेला पाय असलेला माणूस) होता, ज्याने पुहार (कावेरीपट्टणम) ची स्थापना केली आणि 12,000 श्रीलंकन गुलामांच्या मदतीने कावेरी नदीवर 160 किमीचा बंधारा बांधला.
  • राजराजा प्रथम (इ.स. 985 - इ.स.1014) हा एक सक्षम प्रशासक होता, त्याने वेंगीचे (गोदावरी जिल्हा) संरक्षण केले आणि गंगावाडी प्रदेश (सध्याच्या कर्नाटक राज्यात) ताब्यात घेतला, पश्चिम गंगा नदीचे परिशून्यन केले.
  • त्याचा मुलगा राजेंद्रकोला देव प्रथम (इ.स.1014 - इ.स. 1044) याने राजराजाच्या कर्तृत्वाला मागे टाकले. त्याने एका मुलाला मदुराई येथे सिंहासनावर बसवले, श्रीलंकेचा विजय पूर्ण केला, दख्खन (इ.स. 1021) जिंकले आणि 1023 मध्ये उत्तरेकडे एक मोहीम पाठवली, जीने गंगा नदी ओलांडली आणि नवी राजधानी गंगाईकोंडाकोलापुरम  येथे गंगेचे पाणी आणले.

योग्य उत्तर राजघराणे हे आहे.

 Key Points

• पुष्यमित्र शुंग शुंग ची स्थापना केली होती.
• तो शेवटचा मौर्य सम्राट बृहद्रथ मौर्य याचा सेनापती होता.

Additional Information

• विमा कडफिसेस हा एक कुषाण सम्राट होता.
• वासुदेव हे कण्व राजघराण्याचे संस्थापक होते.
• श्रीगुप्त हा गुप्त राजघराण्याचा संस्थापक होता.
• प्रथम पुलकेशी हा चालुक्य राजघराण्याचा शासक होता.

योग्य उत्तर मालविकाग्निमित्र आहे.

Key Points

• मालविकाग्निमित्र:
  • हे कालिदासाने 5 व्या शतकात लिहिलेले संस्कृत नाटक आहे.
  • यात विदिशा येथील शुंग सम्राट अग्निमित्र याच्या प्रेमकथेचे वर्णन केले आहे.
  • अग्निमित्र हा शुंग वंशाचा संस्थापक पुष्यमित्र शुंग यांचा मुलगा होता.
  • कालिदास हा सर्वात प्रतिष्ठित नाटककार आहे आणि त्याने प्रेमरस त्याच्या संभाव्य प्रकटीकरणांमध्ये हाताळला.
• स्वप्नवासवदत्तम हे भास यांनी लिहिलेले सहा कृतींचे संस्कृत नाटक आहे.
• मेघदूत ही कालिदासाची संस्कृत कविता आहे.
• रत्नावली हे राजकन्या रत्नावली आणि राजा उदयन याविषयीचे संस्कृत नाटक आहे, जे हर्षवर्धन याने लिहिले आहे.

राजा सिमुका सातवाहन हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• सिमुका यांनी सातवाहन राजवंशाची स्थापना केली.
• राज्यकर्त्यांचे प्रतिनिधित्व करणारी नाणी जारी करणारे हे भारतीय स्थानिक राज्यकर्ते होते.
• याची सुरुवात गौतमीपुत्र सातकर्णी यांनी केली होती ज्यांनी पाश्चात्य क्षत्रपांना पराभूत केल्यावर त्यांच्याकडून सत्ता निश्चित केली.
• नाणेघाट येथील सातवाहन अभिलेखात शाही यादीमध्ये सिमुका हे प्राथमिक स्वामी म्हणून निर्दिष्ट केले गेले आहेत.
• विविध पुराणात असे म्हटले गेले आहे की सीमेवरील राज्यकर्त्यांना  सुरुवातीच्या काळात त्यांच्या उपाध्या सिशुका, सिंधुका, चिस्मका, शिप्राका इत्यादी विशिष्टप्रकारे देण्यात आल्या होत्या.
• सातवाहन काळाची सुरुवात इ.स.पू. 271 ते इ.स.पू.30 दरम्यान झाली.
• पुराणांनुसार, सुरुवातीच्या आंध्र स्वामींनी कण्वला पायउतार केले. काही लेखनात त्याचे नाव बालीपक्का आहे.

Additional Information

• सातकर्णी प्रथम - सातवाहन राजवंशातील तिसरे राज्यकर्ते आणि इसवी सन पूर्व पहिल्या शतकात दख्खन भारतावर राज्य केले
• गौतमीपुत्र सातकर्णी - सातवाहनांमधल सर्वात सामर्थ्यशाली राज्यकर्ते, ज्यांनी इसवी सन पूर्व दुसऱ्या शतकात 25 वर्षे राज्य केले. 
• हल - सातवाहनांचे 17 वे राज्यकर्ते  

• पुराणात सातवाहनांचे आंध्र म्हणून वर्णन करण्यात आले आहे.

(भारताचा नकाशा सातवाहन साम्राज्य दर्शवित आहे)

योग्य उत्तर वासुदेव आहे.

Key Points

• वासुदेव यांनी कण्व वंशाची स्थापना केली.
• देवभूत्तीचे शेवटचे शुंग राजा याचे वासुदेव मंत्री होते.
• वासुदेवांनी देवभूत्तीला संपुष्टात आणून कण्व वंशाची स्थापना केली.
• कण्व वंशाची राजधानी पाटलिपुत्र येथे होती.
• रुद्रदमण I हे शाक वंशाचे असून त्यांनी उज्जैनवर राज्य केले.
• सिमुक हे सातवाहन वंशाचे संस्थापक होते.
• खारवेल हे चेडीस वंशाचे असून त्यांनी कलिंगावर राज्य केले. 

योग्य उत्तर प्राकृत आहे
Key Points

• सातवाहन हे दख्खन प्रदेशातील एक प्राचीन भारतीय राजवंश होते.
• सिमुक हा सातवाहन वंशाचा संस्थापक होता.
• सातवाहनांची अधिकृत भाषा प्राकृत होती आणि तिची लिपी ब्राह्मी होती.
• म्हणून, पर्याय 2 योग्य आहे.
• त्यांनी संस्कृतपेक्षा प्राकृत भाषेला जास्त राजाश्रय दिला.
• सातवाहनांचा राजा हलाचा कार्यकाळ हा प्राकृत भाषेसाठी सुवर्णकाळ होता.
• सातवाहनांचे शिलालेख बहुतेक प्राकृत भाषेत आहेत.

Important Points

•  सातवाहन हे मातृसत्ताक किंवा मातृवंशीय नव्हते तरीही त्यांनी गौतमीपुत्र आणि वशिष्ठीपुत्र यांसारखी मातृनावे वापरली.
• ब्राह्मण आणि बौद्ध भिक्षूंना राजेशाही अनुदान देण्याची प्रथा सुरू करण्यासाठी ते ओळखले जातात.
• गौतमीपुत्र सातकर्णी, वशिष्ठीपुत्र पुलुमयी, यज्ञश्री सातकर्णी हे या राजवंशातील काही महान शासक आहेत.
• त्यांनी दक्षिणपथ पति ही पदवी धारण केली.