मुलांना असे वाटते की त्यांच्या सभोवतालच्या सर्व गोष्टी, खेळण्यांसह जिवंत आहेत. मुलांच्या या मानसिक वैशिष्ट्याला काय म्हणतात?

प्रारंभिक बालपणाच्या टप्प्यावर संज्ञानात्मक विकास (3-6 वर्षे): संज्ञानात्मक विकासाचा महत्त्वपूर्ण भाग बालपणात होतो. म्हणजेच, जीवनाची सुरुवातीची वर्षे अनुभूतीच्या विकासामध्ये रचनात्मक असतात.

या टप्प्यामध्ये वर्णन केलेल्या मानसिक प्रक्रिया या टप्प्याद्वारे बऱ्यापैकी विकसित केल्या जातात. जरी मुलाकडे अनेक कृतींसाठी योजना आहेत, तरीही प्रौढांप्रमाणे विचार करण्यास असमर्थता अनेक मर्यादा आहेत.

मुलांना वाटते की त्यांच्या सभोवतालची प्रत्येक गोष्ट, खेळणी देखील जिवंत आहेत. हे उदाहरण पियाजेच्या ‘सर्वजीववाद’ नावाच्या पूर्व कार्यात्मक टप्प्याच्या प्रमुख वैशिष्ट्याकडे निर्देश करते. हे आत्मकेंद्री विचारसरणीचा परिणाम आहे आणि निर्जीव गोष्टींना मानवतावादी गुण नियुक्त करण्याच्या मुलांच्या प्रवृत्तीचा संदर्भ देते.

• त्यांचा असा विश्वास आहे की निर्जीव वस्तूंना इच्छा असतात आणि त्यांच्याप्रमाणे विचार करतात, अनुभवतात आणि वागतात.
• सर्वजीववादी विचारसरणीचा तार्किक परिणाम म्हणजे निर्जीव वस्तूंबद्दल तीव्र भावनिक प्रतिसाद - त्यांच्या खेळण्यांशी बोलणे, त्यांची काळजी घेणे आणि त्यांच्याबद्दल त्यांच्या भावना व्यक्त करणे.

Important Points

पूर्व बाल्यावस्थेत विचार करणे याद्वारे चिन्हांकित केले जाते:

• सर्वजीववाद: या टप्प्यावर, मुलाची कल्पना असते की खेळणी हे सजीव प्राणी आहेत आणि त्यांनी बोलणे, चालणे, बसणे आणि उभे राहणे आणि त्याने सांगितल्याप्रमाणे करावे असे वाटते. या प्रकारच्या विचारसरणीला सर्वजीववादी विचार म्हणतात. उदाहरणार्थ, या टप्प्यावर मुल बाहुलीशी बोलत आहे किंवा बाहुलीला खायला देते.
• आत्मकेंद्रित: विचार हा आत्मकेंद्रित असतो, म्हणजेच या वयातील मूल दुसऱ्याचा दृष्टिकोन समजू शकत नाही. या अर्थाने, या वयोगटातील मूल असा विचार करतो की ती/तो जे विचार करतो आणि समजतो ती सर्वांची समज असते आणि याकडे दुसरा कोणताही दृष्टिकोन असू शकत नाही.

म्हणूनच, आपण असा निष्कर्ष काढू शकतो की मुलांना वाटते की खेळण्यांसह त्यांच्या सभोवतालची प्रत्येक गोष्ट जिवंत आहे. मुलांच्या या मानसिक वैशिष्ट्याला सर्वजीववाद म्हणतात