भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील फाळणीच्या टप्प्यांसंदर्भातील खालील विधाने विचारात घ्या:

1. 1947 च्या माउंटबॅटन योजनेत ब्रिटिश भारताचे विभाजन भारत आणि पाकिस्तान या दोन प्रदेशांमध्ये करण्याचा प्रयत्न केला गेला.

2. सीमांकन करण्यासाठी सीमा आयोग स्थापन करण्याची योजना प्रदान करण्यात आली.

3. देशाच्या फाळणीवेळी जवाहरलाल नेहरू हे काँग्रेसचे अध्यक्ष होते.

वरीलपैकी कोणते/ती विधान/ने बरोबर आहे/त?

फक्त 1 आणि 2 हे योग्य उत्तर आहे.Key Points

लॉर्ड माउंटबॅटन:

• लॉर्ड माउंटबॅटन हे शेवटचे व्हॉईसरॉय म्हणून भारतात आले होते आणि तत्कालीन ब्रिटीश पंतप्रधान क्लेमेंट ॲटली यांनी त्यांच्याकडे जलद सत्ता हस्तांतरण करण्याची जबाबदारी सोपवली होती.
• व्हाईसरॉयने 3 जूनची योजना तयार केली. ही योजना भारतीय स्वातंत्र्याची शेवटची योजना होती. याला माउंटबॅटन योजना असेही म्हटले जाते.

माउंटबॅटन योजना:

• यानुसार ब्रिटीश भारताचे विभाजन भारत आणि पाकिस्तान या दोन प्रदेशांमध्ये होणार होते. म्हणून, विधान (1) बरोबर आहे.
• बंगाल आणि पंजाबच्या विधानसभेची बैठक दोन भागात होणार होती, एक मुस्लिम बहुसंख्य जिल्ह्यांचे प्रतिनिधित्व करणारी आणि दुसरी उर्वरित प्रांतांचे प्रतिनिधित्व करणारी. दोन्हींपैकी साध्या बहुमताने विभाजनाच्या बाजूने निर्णय घेतल्यास त्याचे विभाजन होणार होते.
• NWFP (उत्तर-पश्चिम सरहद्द प्रांत) मध्ये कोणाचे वर्चस्व सामील व्हावे हे ठरवण्यासाठी सार्वमत घेण्यात येणार होते. NWFP ने पाकिस्तानमध्ये सामील होण्याचा निर्णय घेतला, म्हणून खान अब्दुल गफ्फार खान यांनी त्यावर बहिष्कार टाकला आणि हे सार्वमत नाकारले.
• दोन्ही देशांमधील आंतरराष्ट्रीय सीमा निश्चित करण्यासाठी सर सिरिल रॅडक्लिफ यांच्या अध्यक्षतेखाली सीमा आयोगाची स्थापना करण्यात आली. म्हणून, विधान (2) बरोबर आहे.
• संस्थानांना स्वतंत्र राहण्याचा किंवा भारत किंवा पाकिस्तानमध्ये सामील होण्याचा पर्याय देण्यात आला होता. या राज्यांवरील इंग्रजांचे वर्चस्व संपुष्टात आले आहे अशा राज्यांना हा पर्याय उपलब्ध होता.
• नवीन घटना अस्तित्वात येईपर्यंत, गव्हर्नर-जनरल ब्रिटिश राजा/राणी यांच्या नावाने अधिराज्यांच्या घटक सभेने संमत केलेला कोणताही कायदा मंजूर करतील. गव्हर्नर जनरलला घटनात्मक प्रमुख बनवण्यात आले.
• ब्रिटिश भारताच्या फाळणीवेळी, आचार्य जे. बी. कृपलानी हे भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे अध्यक्ष होते (1947). म्हणून, विधान (3) बरोबर नाही.