संविधानाच्या दहाव्या परीशिष्ठामध्ये काय आहे?

  1. विशिष्ट अधिनियमांच्या आणि नियामनांच्या प्रमाणीकरणासंबंधी तरतुदी
  2. पक्षांतराच्या कारणास्तव अपात्रतेबाबत तरतुदी
  3. अनुसूचित क्षेत्र व अनुसूचित जमातीच्या प्रशासन व नियंत्रणाबाबत तरतुदी
  4. आसाम, मेघालय, त्रिपुरा आणि मिझोरम या आदिवासी भागांच्या प्रशासनासंबंधी तरतुदी

Answer (Detailed Solution Below)

Option 2 : पक्षांतराच्या कारणास्तव अपात्रतेबाबत तरतुदी
Free
RRB Junior Hindi Translator CT 1: Prehistoric Period & Vedic Age
3 K Users
10 Questions 10 Marks 8 Mins

Detailed Solution

Download Solution PDF

योग्य उत्तर आहे पक्षांतराच्या कारणास्तव अपात्रतेबाबत तरतुदी.

  • नुकत्याच गोवा विधानसभा अध्यक्षांना आमदाराच्या अपात्रतेबद्दलच्या  कारवाईबाबत सर्वोच्च न्यायालयाने नोटीस पाठविल्यासंदर्भात दहावे परिशिष्ठ बातम्यांमध्ये होते.
  • 1985 च्या 52 व्या घटनादुरुस्ती कायद्याने एका राजकीय पक्षातून दुसर्‍या राजकीय पक्षात केलेल्या पक्षांतराच्या पार्श्वभूमीवर खासदार आणि आमदार यांच्या अपात्रतेची तरतूद करण्यात आली.
  • 52 व्या घटनादुरुस्ती कायद्याद्वारे दहाव्या परीशिष्ठाचा समावेश करण्यात आला.

परिशिष्ठ    अंतर्भूत विषय 
पहिले   
  • राज्यांची नावे आणि त्यांचे क्षेत्रीय कार्यक्षेत्र.
  • केंद्रशासित प्रदेशांची नावे आणि त्यांची व्याप्ती.

 दुसरे  

पुढील पदांच्या मिळकती, भत्ते, विशेषाधिकार यांची   तरतूद:

  • भारताचे राष्ट्रपती 
  • राज्यांचे राज्यपाल,
  • लोकसभेचे अध्यक्ष आणि उपाध्यक्ष  
  • राज्यसभेचे सभापती आणि उपसभापती 
  • राज्यांच्या विधानसभेचे अध्यक्ष आणि उपाध्यक्ष 
  • राज्यांच्या विधानपरिषदेचे सभापती आणि उपसभापती 
  • सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश 
  • उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश 
  • भारताचे महालेखापाल  
तिसरे  

 पुढील पदांच्या शपथ व प्रतिज्ञापत्राचे फॉर्मः

  • केंद्रीय मंत्री 
  • संसदेच्या निवडणुकीतील उमेदवार 
  • संसद सदस्य 
  • सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश
  • भारताचे महालेखापाल  
  • राज्यांचे मंत्री 
  • राज्य विधिमंडळाच्या निवडणुकीतील उमेदवार 
  • राज्य विधिमंडळाचे सदस्य 
  • उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश 
 चौथे    राज्यसभा आणि केंद्रशासित प्रदेशांना राज्यसभेतील जागा वाटप
 पाचवे    अनुसूचित प्रदेश व अनुसूचित जमातीच्या प्रशासन व नियंत्रणाबाबत तरतुदी
 सहावे     आसाम, मेघालय, त्रिपुरा आणि मिझोरम या आदिवासी भागांच्या प्रशासनासंबंधी तरतुदी
 सातवे    केंद्र आणि राज्य यांच्यामधील अधिकारांचे तीन सूचींमध्ये विभाजन सूची I (केंद्र सूची), सूची II (राज्य सूची) आणि सूची III (समवर्ती सूची).  सध्या  केंद्र सूची मध्ये 100 विषय (सुरुवातीला 97), राज्य सूचीमध्ये 61 विषय  (सुरुवातीला 66) आणि  समवर्ती सूचीमध्ये विषय  (सुरुवातीला 47) आहेत.
 आठवे    घटनेने मान्यता दिलेल्या भाषा.मुळात, त्या 14 भाषा होत्या परंतु सध्या 22 भाषा आहेत.त्या पुढीलप्रमाणे: आसामी, बंगाली, बोडो, डोगरी (डोंगरी), गुजराती, हिंदी, कन्नड, कश्मीरी, कोंकणी, मथली (मैथिली), मल्याळम, मणिपुरी, मराठी, नेपाळी, ओडिया, पंजाबी, संस्कृत, संथाळी, सिंधी, तमिळ, तेलगु आणि उर्दू. 1967 च्या 21 व्या घटनादुरुस्ती कायद्याने  सिंधीची भर घातली; 1992 च्या 71 व्या घटनादुरुस्ती कायद्याने कोंकणी, मणिपुरी आणि नेपाळीची भर घातली; आणि 2003 च्या 92 व्या घटनादुरुस्ती कायद्याने बोडो, डोंगरी, मैथिली आणि संथाळी या भाषांची भार पडली.
 नववे   अधिनियमे आणि नियमाने (सुरुवातीला 13 पण सध्या  282). भूमि सुधारणा आणि जमींदारी पद्धतीचे निर्मूलन  करणार्‍या राज्य विधानमंडळांच्या 19 कायद्यांचा समावेश आहे. संसद अन्य बाबींवर कार्य करीत आहे. मूलभूत हक्कांच्या उल्लंघनाच्या कारणास्तव न्यायालयीन तपासणीपासून त्यात समाविष्ट असलेल्या कायद्यांचे संरक्षण करण्यासाठी ह्या परीशिष्ठाचा सामावेश पहिल्या घटनादुरुस्ती कायद्याने (1951) करण्यात आला. तथापि, 2007 मध्ये सर्वोच्च न्यायालयाने असा निर्णय दिला की 24 एप्रिल, 1973 नंतर या परिशिष्ठात समाविष्ट कायदे आता न्यायालयीन पुनर्विलोकनासाठी खुले आहेत.
 दहावे    पक्षांतरणाच्या कारणास्तव खासदार आणि आमदार यांच्या अपत्रातेबद्दल तरतुदी. ह्या परीशिष्ठाचा समावेश 1985 च्या 52 व्या घटनादुरुस्ती कायद्याद्वारे करण्यात आला. याला पक्षांतर बंदी कायदा म्हणूनही ओळखले जाते.

 

 अकरावे     पंचायतींचे कार्य, अधिकार आणि जबाबदाऱ्या निर्दिष्ट करते. त्यात 29 बाबी आहेत. 1992 च्या 73 व्या घटनादुरुस्ती कायद्याद्वारे ह्या परीशिष्ठाचा समावेश करण्यात आला.
 बारावे    नगरपालिकांचे कार्य, अधिकार आणि जबाबदाऱ्या निर्दिष्ट करते. त्यात 18 बाबी आहेत. 1992 च्या 74 व्या  घटनादुरुस्ती कायद्याद्वारे ह्या परीशिष्ठाचा समावेश करण्यात आला.
Latest RRB Junior Translator Updates

Last updated on Jan 7, 2025

-> The RRB Junior Translator Notification 2025 has been released for 130 vacancies of Junior Translator (Hindi).

-> The recruitment is through the RRB Ministerial & Isolated Categories Exam.

-> The selection process includes a Computer Based Test, a Translation Test, Document Verification & Medical Examination.

-> Candidates between 18 to 36 years of age, with a Master's Degree in Hindi or English are eligible for this post.

More Polity Questions

Get Free Access Now
Hot Links: teen patti glory teen patti tiger mpl teen patti