एखाद्या संस्थेने किंवा कंपनीने केलेल्या खर्चाच्या संदर्भात, खालीलपैकी कोणते/कोणती विधान/विधाने योग्य आहे/आहेत?

1. नवीन तंत्रज्ञान आत्मसात करणे म्हणजे भांडवली खर्च.

2. कर्ज वित्तपुरवठा हा भांडवली खर्च मानला जातो, तर इक्विटी वित्तपुरवठा हा महसूल खर्च मानला जातो.

खालील कोड वापरून योग्य उत्तर निवडा:

This question was previously asked in
UPSC Civil Services Exam Official 2022 Prelims General Studies held on 5th June
View all UPSC Civil Services Papers >
  1. फक्त 1
  2. फक्त 2
  3. 1 आणि 2 दोन्ही
  4. 1 किंवा 2 कोणतेही नाही

Answer (Detailed Solution Below)

Option 1 : फक्त 1
Free
Revise Complete Modern History in Minutes
10 Qs. 20 Marks 12 Mins

Detailed Solution

Download Solution PDF

फक्त 1 हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

भांडवली खर्च

  • स्थिर मालमत्तेच्या विकासासाठी सरकारचा हा खर्च आहे.
  • जर एखाद्या वस्तूचे आयुष्य एक वर्षापेक्षा जास्त असेल, तर ते कॅपिटल केले जाते (म्हणजे, CapEx मानले जाऊ शकते). भांडवली खर्च म्हणजे बॅलन्स शीटवर नोंदवलेल्या वस्तू किंवा सेवांचे देयक - किंवा भांडवली -.
  • भांडवली खर्चाचा वापर मालमत्ता निर्माण करण्यासाठी किंवा दायित्वे कमी करण्यासाठी केला जातो.
  • त्यात खालील गोष्टींचा समावेश आहे: रस्ते आणि रुग्णालये यांसारख्या मालमत्ता निर्माण करण्यासाठी सरकारने केलेली दीर्घकालीन गुंतवणूक आणि
  • हा पैसा सरकारने राज्यांना कर्जाच्या स्वरूपात दिला होता किंवा कर्जाची परतफेड केली होती.
  • म्हणून, नवीन तंत्रज्ञान घेणे हे भांडवली खर्च मानले जाते कारण ते भविष्यात नफा मिळवून देईल आणि नवीन मालमत्ता तयार करण्यास मदत करेल. म्हणून, विधान 1 योग्य आहे.
  • भांडवली खर्चाच्या अंतर्गत डेट फायनान्सिंग आणि इक्विटी फायनान्सिंगचा विचार केला जातो. म्हणून, विधान 2 योग्य नाही.

Important Points 1. भांडवली खर्च (CapEx)

  • व्याख्या: भौतिक मालमत्तेचे आयुष्य वाढवण्यासाठी, वाढवण्यासाठी किंवा वाढवण्यासाठी केलेले खर्च, जे दीर्घ कालावधीसाठी फायदे देतात. उदाहरणांमध्ये जमीन, इमारती, यंत्रसामग्री आणि पायाभूत सुविधांचा समावेश आहे.
  • उद्देश: सरकार किंवा व्यवसायाची भविष्यातील कमाई क्षमता वाढवणे आणि त्याचा भांडवली स्टॉक विकसित करणे.
  • वैशिष्ट्ये:
    • दीर्घकालीन फायदे: CapEx अनेक वर्षांपासून उपयुक्तता प्रदान करणाऱ्या मालमत्तेची निर्मिती करते.
    • नॉन-रिकरिंग: सामान्यत: मोठ्या, क्वचित निधीचा खर्च समाविष्ट असतो.
    • भांडवलीकरण: बॅलन्स शीटवर मालमत्ता म्हणून रेकॉर्ड केलेले; त्याचे मूल्य त्याच्या उपयुक्त जीवनापेक्षा घसरले आहे किंवा परिमार्जन केले आहे.
  • उदाहरणे:
    • रस्ते, पूल आणि शाळांचे बांधकाम.
    • यंत्रसामग्री, उपकरणे किंवा जमीन खरेदी.
    • सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रमांमध्ये (PSU) गुंतवणूक.
  • सरकारी अर्थव्यवस्थेवर परिणाम:
    • मालमत्ता निर्मिती आणि आर्थिक वाढ होते.
    • पायाभूत सुविधांचा विकास आणि सार्वजनिक कल्याणासाठी मदत करते.
    • कर्जाद्वारे वित्तपुरवठा केल्यास सरकारी कर्जामध्ये प्रारंभिक वाढ, परंतु संभाव्य भविष्यातील महसूल हे भरून काढू शकतो.
2. महसूल खर्च (RevEx)
  • व्याख्या: सरकारी सेवांच्या दैनंदिन कामकाजासाठी आणि देखभालीसाठी आवश्यक असलेले अल्प-मुदतीचे खर्च. हे चालू आर्थिक वर्षाच्या पलीकडे मालमत्ता निर्माण करत नाहीत किंवा लाभही देत नाहीत.
  • उद्देशः सध्याच्या प्रशासकीय आणि ऑपरेशनल खर्चाची पूर्तता करणे, विद्यमान मालमत्ता राखणे आणि सार्वजनिक सेवा प्रदान करणे.
  • वैशिष्ट्ये:
    • अल्प-मुदतीचे फायदे: खर्चाचे फायदे आर्थिक वर्षात प्राप्त होतात.
    • आवर्ती निसर्ग: पगार, सबसिडी, निवृत्तीवेतन आणि देखभाल खर्च यांसारखी नियमित देयके सहसा समाविष्ट असतात.
    • खर्चाची ओळख: उत्पन्नाच्या विवरणात थेट नोंद केली जाते, अधिशेष कमी करणे किंवा तूट वाढवणे.
  • उदाहरणे:
    • सरकारी कर्मचाऱ्यांचे पगार.
    • सरकारी कर्जावरील व्याजाची देयके.
    • अनुदान (जसे अन्न आणि इंधन अनुदान) आणि निवृत्तीवेतन.
    • सरकारी इमारती आणि पायाभूत सुविधांची देखभाल.
  • सरकारी अर्थव्यवस्थेवर परिणाम:
    • मालमत्तेची निर्मिती होत नाही परंतु अत्यावश्यक सार्वजनिक सेवा प्रदान करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.
    • अत्याधिक महसुली खर्च कार्यक्षमतेने व्यवस्थापित न केल्यास उच्च वित्तीय तूट होऊ शकते.

Latest UPSC Civil Services Updates

Last updated on Jun 23, 2025

-> Candidates can check out the Daily Headlines for 23 June UPSC Current Affairs

-> UPSC Launched PRATIBHA Setu Portal to connect aspirants who did not make it to the final merit list of various UPSC Exams, with top-tier employers.

-> Check Fastag Annual Pass 2025 New rules Rs. 3000 for 200 highway trips per year announced by the nitin Kadgari.

-> Candidates who have cleared the Prelims can now fill the UPSC DAF 1 2025 form for the Mains examination on the official website.

-> The UPSC CSE and IFS result has been released @upsc.gov.in on 11 June, 2025. Check UPSC Prelims Result 2025, UPSC IFS Result 2025 

-> UPSC Launches New Online Portal upsconline.nic.in. Check OTR Registration Process.

-> Check UPSC Prelims 2025 Exam Analysis and UPSC Prelims 2025 Question Paper for GS Paper 1 & CSAT.

-> UPSC Exam Calendar 2026. UPSC CSE 2026 Notification will be released on 14 January, 2026. 

-> Calculate your Prelims score using the UPSC Marks Calculator.

-> Go through the UPSC Previous Year Papers and UPSC Civil Services Test Series to enhance your preparation.

-> PM Kisan 20th Installment Date 2025: Beneficiary Status & List, Check eKYC Process.

-> Punjab Police Constable Answer Key 2025 Out

-> UGC NET 2025 Admit Card Out @ugcnet.nta.nic.in

More Money and Banking Questions

Hot Links: teen patti master official teen patti joy official teen patti gold new version teen patti online teen patti real money