वाहतूक आणि दळणवळण MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Transport and Communication - मोफत PDF डाउनलोड करा

योग्य उत्तर NH - 6 आहे.

Key Points

• NH - 6: हाजीरा ते कोलकाता.
  • पूर्व-पश्चिम दिशेने स्थित, महाराष्ट्रातील 10 जिल्ह्यांमधून जातो: नंदुरबार, धुळे, जळगाव, बुलढाणा, अकोला, अमरावती, वर्धा, नागपूर, भंडारा, गोंदिया..
  • राज्यात त्याची लांबी 797 किमी आहे, हा महाराष्ट्रातील सर्वात लांब राष्ट्रीय महामार्ग आहे.

Additional Information

• महाराष्ट्रातील इतर राष्ट्रीय महामार्ग:
  • NH 4:
    • मुंबईला चेन्नईशी जोडतो.
    • राज्यातील लांबी: 380.6 किमी.
    • मधून जातो: मुंबई, मुंबई उपनगर, ठाणे, रायगड, पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूर.
  • NH 8:
    • मुंबई - अहमदाबाद - दिल्ली यांना जोडतो.
    • राज्यातील लांबी: 120.4 किमी.
    • मधून जातो: मुंबई, मुंबई उपनगर, ठाणे, पालघर.
  • NH  9:
    • पुणे - हैदराबाद -मसूलीपट्टनम यांना जोडतो.
    • राज्यातील लांबी: 349.2 किमी.
    • मधून जातो: पुणे, सोलापूर.

बरोबर उत्तर म्हणजे सिकंदराबाद आहे.

मुख्य मुद्दे

• सिकंदराबाद हे भारतीय रेल्वेच्या दक्षिण मध्य रेल्वे (SCR) क्षेत्राचे मुख्यालय आहे.
• SCR क्षेत्राची स्थापना 2 ऑक्टोबर 1966 रोजी झाली आणि सिकंदराबाद हे त्याचे मुख्य प्रशासकीय केंद्र बनले.
• हे क्षेत्र आंध्र प्रदेश, महाराष्ट्र, तेलंगणा आणि मध्य प्रदेश आणि तामिळनाडूच्या काही भागांना व्यापते.
• सिकंदराबाद हे भारतातील प्रमुख रेल्वे केंद्र आहे, जे विस्तृत प्रवासी आणि मालवाहू सेवा प्रदान करते.
• सिकंदराबाद रेल्वे स्थानक हे एक प्रमुख जंक्शन आहे आणि देशातील सर्वात व्यस्त स्थानकांपैकी एक आहे.

अतिरिक्त माहिती

• भारतीय रेल्वेची क्षेत्रे
  • भारतीय रेल्वे 18 क्षेत्रांमध्ये विभागली आहे, प्रत्येक क्षेत्राचे नेतृत्व महाव्यवस्थापक करते.
  • प्रत्येक क्षेत्र पुढे विभागांमध्ये विभागले आहे, प्रत्येक विभागाचे व्यवस्थापन विभागीय रेल्वे व्यवस्थापक करते.
  • हे क्षेत्र देशभरातील रेल्वे कार्यांच्या विकेंद्रीकृत व्यवस्थापनात आणि कार्यक्षमतेत मदत करतात.
• दक्षिण मध्य रेल्वेची मुख्य कार्ये
  • क्षेत्रातील रेलगाड्यांची सुरक्षित आणि कार्यक्षम हालचाल सुनिश्चित करणे.
  • रेल्वे पायाभूत सुविधा, ज्यामध्ये ट्रॅक, पूल आणि स्थानके यांचे देखभाल आणि व्यवस्थापन करणे.
  • प्रवाशांना सुविधा प्रदान करणे आणि प्रवास अनुभवात सुधारणा करणे.
  • क्षेत्रातील उद्योग आणि व्यापाराला पाठिंबा देण्यासाठी मालवाहू कार्यांचे व्यवस्थापन करणे.
• सिकंदराबाद रेल्वे स्थानक
  • हे भारतातील सर्वात मोठे आणि व्यस्त रेल्वे स्थानकांपैकी एक आहे.
  • हे स्थानक त्याच्या स्थापत्य डिझाइन आणि ऐतिहासिक महत्त्वासाठी ओळखले जाते.
  • हे देशाच्या विविध भागांना प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांसाठी एक प्रमुख प्रवासी केंद्र म्हणून काम करते.
  • सिकंदराबाद स्थानक आधुनिक सुविधांनी सुसज्ज आहे आणि विविध प्रवासी सेवा प्रदान करते.
• सिकंदराबादचे ऐतिहासिक महत्त्व
  • सिकंदराबादची स्थापना 18 व्या शतकाच्या अखेरीस ब्रिटिशांनी छावणी क्षेत्र म्हणून केली होती.
  • ते तेलंगणामधील एक प्रमुख व्यापारी आणि प्रशासकीय केंद्र म्हणून विकसित झाले आहे.
  • हे शहर त्याच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशा आणि विविध लोकसंख्येसाठी ओळखले जाते.

योग्य उत्तर कोचीन आहे. 

• कोचीन शिपयार्ड लिमिटेड (CSL) ही भारतातील सर्वात मोठी जहाज बांधणी व देखभाल सुविधा आहे.
• हे भारताच्या केरळ राज्यातील कोची या बंदर शहरात आहे.
• हे शिपयार्ड मुख्यत: जहाजाची निर्मिती, जहाज रचना आणि जहाज दुरुस्तीचे काम करते.

• विशाखापट्टणमचे भारतातील सर्वात मोठे शिपयार्ड आहे.
• आंध्र प्रदेशातील विशाखापट्टणम येथे, भारतीय प्रायद्वीपच्या पूर्व किनाऱ्यावर रणनीतिकदृष्ट्या स्थित हिंदुस्तान शिपयार्ड लि.
• ही जहाजांची निर्मिती, जहाज दुरुस्ती, पाणबुडी बांधकाम आणि परिष्कृत तसेच अत्याधुनिक अपतटीय संरंचना आणि तटीय संरंचना व बांधकाम यांची पूर्तता करणारी ही देशातील प्रमुख जहाज बांधणी संस्था आहे.

1854 हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• मे 1854 मध्ये, जेव्हा मुंबई-ठाणे मार्गाचा कल्याणपर्यंत विस्तार झाला, तेव्हा ठाणे वायडक्ट्स, भारतातील पहिला रेल्वे पूल, ठाणे खाडीवर बांधण्यात आला होता.
• हे वायडक्ट्स भारतातील पहिले रेल्वे पूल म्हणून ओळखले जातात, जे देशाच्या रेल्वे पायाभूत सुविधांमध्ये एक महत्त्वाचा विकास दर्शवतात.
• मुंबई-ठाणे मार्गाने, वायडक्ट्ससह, 19 व्या शतकाच्या मध्यात या प्रदेशातील कनेक्टिव्हिटीमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे.
• 1854 मध्ये ठाणे वायडक्ट्ससह मुंबई-ठाणे मार्गाचे उद्घाटन भारतीय रेल्वेच्या इतिहासात एक ऐतिहासिक घटना मानली जाते.

Additional Information

• ठाणे खाडीचे महत्त्व
  • ठाणे खाडी महाराष्ट्रातील एक महत्त्वाचा जलमार्ग आहे, जो मुंबई शहरास मुख्य भूमीपासून विलग करतो.
  • ऐतिहासिकदृष्ट्या, हा या प्रदेशातील वाहतुक आणि व्यापाराचा एक महत्त्वाचा मार्ग राहिला आहे.
• भारतीय रेल्वेचा विकास
  • भारतीय रेल्वेने 16 एप्रिल 1853 रोजी आपले कामकाज सुरू केले, ज्यात मुंबई ते ठाणे ही पहिली प्रवासी रेल्वे धावली होती.
  • 1854 मधील कल्याण पर्यंतचा विस्तार हा रेल्वे नेटवर्कच्या सुरुवातीच्या विस्तार प्रयत्नांचा भाग होता.
• अभियांत्रिकी कामगिरी
  • ठाणे वायडक्ट्सचे बांधकाम त्या काळातील एक महत्त्वाची अभियांत्रिकी कामगिरी होती.
  • या रचनांनी ब्रिटीश वसाहत काळात भारतातील प्रगत अभियांत्रिकी क्षमता आणि पायाभूत सुविधांच्या विकासाची क्षमता दर्शविली.
• अर्थव्यवस्थेवरील परिणाम
  • ठाणे वायडक्ट्ससह रेल्वे नेटवर्कच्या स्थापनेने या प्रदेशातील व्यापार आणि वाणिज्य खूपच वाढले.
  • यामुळे वस्तू व प्रवाशांची हालचाल सुलभ झाली, ज्यामुळे आर्थिक विकासाला चालना मिळाली.

योग्य उत्तर सिक्कीम आहे.

• पाक्योंग विमानतळ सिक्कीम राज्यात आहे.
• सिक्कीम राज्यातील हे एकमेव विमानतळ आणि ईशान्य भारतातील पहिले ग्रीनफील्ड विमानतळ आहे.

राष्ट्रीय जलमार्ग 1 हे बरोबर उत्तर आहे 

• गंगा - भागीरथी - हुगळी नदी प्रणाली ला 1986 मध्ये हल्दिया  आणि इलाहाबाद च्या मध्ये राष्ट्रीय जलमार्ग क्रमांक 1(NW-1) च्या रुपात घोषित केले होते.
• NW-1 ची लांबी 1620 किमी आहे.
• उत्तर प्रदेश मध्ये नदी/कालवे/तलाव यांची लांबी 6444 किमी आहे.

योग्य उत्तर पर्याय 2 म्हणजेच पनंबूर बंदर आहे.

Key Points

• पनंबूर बंदर हे न्यू मंगलोर बंदर म्हणून देखील ओळखले जाते.
• हे कर्नाटकमधील दक्षिण कन्नड जिल्ह्यात आहे.
• कांडला बंदर कच्छच्या आखाताच्या पूर्वेकडील भागात आहे.
• झुवारी खाडीच्या प्रवेशद्वारावर मोरमुगाओ हे गोव्यातील एक महत्त्वाचे बंदर आहे.
• तूतीकोरिन बंदर हे एक तामिळनाडूमधील बंदर आहे.

योग्य उत्तर कांडला आहे.

Key Points

• कांडला हे भरती-ओहोटीचे बंदर आहे, जे एक मुक्त व्यापार क्षेत्र म्हणून ओळखले जाते. माल हाताळणीच्या प्रमाणात हे सर्वात मोठे बंदर आहे.
  • कांडला, ज्याचे अधिकृत नाव दीनदयाल बंदर हे आहे, हे गांधीधाम शहराजवळील पश्चिमी भारतातील गुजरात राज्यातील कच्छ जिल्ह्यातील एक बंदर आणि शहर आहे.
  • कच्छच्या आखातात वसलेले हे पश्चिम किनार्‍यावरील भारतातील प्रमुख बंदरांपैकी एक आहे.
  • हे पाकिस्तानमधील कराची बंदराच्या आग्नेयेस अंदाजे 256 नाविक मैल आणि मुंबई बंदराच्या वायव्येस सुमारे 430 नाविक मैल आहे.
  • 1950 मध्ये पश्चिम भारताला सेवा पुरवण्यासाठी मुख्य बंदर म्हणून कांडला बंदराची निर्मिती केली गेली.

Additional Information

योग्य उत्तर तामिळनाडू आहे.

Key Points

• तामिळनाडू हे भारतीय द्वीपकल्पाच्या दक्षिणेकडील भागात आहे.
• तामिळनाडूमधील प्रमुख बंदरे - चेन्नई बंदर, तुतीकोरीन बंदर आणि एन्नोर बंदर.
• एन्नोर बंदर हे तामिळनाडूमधील पर्यावरणपूरक बंदर आहे.
• चेन्नई बंदर हे तामिळनाडूमधील दुसऱ्या क्रमांकाचे सर्वात मोठे कंटेनर बंदर आहे.

Additional Information

तामिळनाडू

• राज्याची स्थापना: 1 नोव्हेंबर 1950
• राजधानी: चेन्नई
• मुख्यमंत्री: एम. के. स्टॅलिन.
• राज्यपाल: आर.एन. रवी.
• अधिकृत भाषा: तमिळ
• दीपावली आणि पोंगल हे तामिळनाडूचे महत्त्वाचे पारंपरिक सण आहेत.
• तामिळनाडूमधील निलगिरी येथे पश्चिम घाट आणि पूर्व घाट एकमेकांना छेदतात.
• मरीना समुद्रकिनारा हा भारतातील सर्वात लांब समुद्रकिनारा चेन्नई येथे आहे.
• तामिळनाडू हा 'स्थानिक राजकीय पक्षांचा किल्ला' म्हणून ओळखला जातो.
• तामिळनाडू हे पहिले भारतीय राज्य आहे ज्याने आपल्या पंचायतींचे संपूर्ण संगणकीकरण केले आहे.
• तामिळनाडू हे लॉटरीवर बंदी घालणारे पहिले भारतीय राज्य आहे.
• तामिळनाडू हे विधानसभा सभागृहात मोबाईल फोनवर बंदी घालणारे भारतातील पहिले राज्य आहे.
• तमिळ ही अभिजात भाषेचा दर्जा मिळवणारी पहिली भाषा आणि सर्वात जुनी द्राविड भाषा आहे.
• भारतातील पहिले राखीव जीवावरण - तामिळनाडूमधील निलगिरी.
• केळीचे सर्वात मोठे उत्पादक.
• दक्षिण भारतातील पर्वतांची राणी - तामिळनाडूमधील उटी.
• केंद्रीय ऊस पैदास संस्था - तामिळनाडूमधील कोईम्बतूर.
• दक्षिण रेल्वेचे मुख्यालय - चेन्नई, तामिळनाडू

योग्य उत्तर पश्चिम बंगाल आहे.

• भारतातील सर्वात उंच रेल्वे स्टेशन पश्चिम बंगाल राज्यात आहे​.
  • त्याचे नाव घूम रेल्वे स्थानक आहे, जे 2,258 मीटर उंचीवर स्थित आहे.
  • ते दार्जिलिंग हिमालय पर्वतीय प्रदेशात वसलेले आहे.
  • हे जगातील 14 वे सर्वात उंच रेल्वे स्थानक आहे.
  • चिनी रेल्वेचे टांगगुला रेल्वे स्थानक हे जगातील सर्वात उंच रेल्वे स्थानक आहे.

योग्य उत्तर पालघाट हे आहे.

पश्चिम घाटातील प्रमुख खिंड पालघाट येथे आहे.

Key Points

• पालघाट खिंड किंवा पालक्काड खिंड ही केरळमधील सर्वात मोठी खिंड आहे.
  • याला 'केरळचे प्रवेशद्वार' असेही म्हणतात.
• पालक्काड खिंड केरळमधील पालक्काड जिल्हा आणि तामिळनाडूमधील कोईम्बतूर जिल्हा यांना जोडते.
• पालक्काड हे भारतातील पहिले संगणकीकृत जिल्हाधिकारी कार्यालय आहे.
• पालक्काड हा भारतातील पहिला संपूर्ण विद्युतीकृत जिल्हा आहे.
• पालक्काड हा भारतातील पहिला पूर्णतः बँकिंग जिल्हा आहे.
• सायलेंट व्हॅली राष्ट्रीय उद्यान पालक्काड येथे आहे.
• पालक्काड किल्ला हैदर अलीने बांधला होता.​

Important Points

मंगलोर

• मंगळुरूला 'कर्नाटकचे प्रवेशद्वार' म्हणून ओळखले जाते.
• मंगळूरला 'पूर्वेचा रोम' म्हणून ओळखले जाते.
• मंगळूरला 'भारताची आईस्क्रीम राजधानी' म्हणून ओळखले जाते.

मदुराई

• मदुराई हे 'उत्सवांचे शहर' म्हणून ओळखले जाते.
• मदुराईला 'तामिळनाडूची सांस्कृतिक राजधानी' म्हणूनही ओळखले जाते.
• मदुराई हे वैगई नदीच्या काठावर वसलेले आहे.

मणिपाल

• मणिपाल हे सिंडिकेट बँकेचे मुख्यालय आहे.

योग्य उत्तर अंदमान आणि निकोबार बेटे हे आहे.

Key Points

• वीर सावरकर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ एक सानुकूल विमानतळ आहे जे पोर्ट ब्लेअर, अंदमान आणि निकोबार बेटांना सेवा प्रदान करते.
• हे मूळतः पोर्ट ब्लेअर विमानतळ असे होते परंतु 2002 मध्ये त्याचे नाव वीर सावरकर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ असे करण्यात आले.

योग्य उत्तर C, D, B, A हे आहे.

Key Points

• उत्तरेकडून दक्षिणेकडे भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीवरील बंदरांचा योग्य क्रम आहे
  • कांडला पश्चिम किनारा गुजरात.
  • जेएनपीटी पश्चिम किनारा महाराष्ट्र.
  • मंगलोर पश्चिम किनारपट्टी कर्नाटक.
  • मुरगाव पश्चिम किनारा गोवा.
  • कोचीन पश्चिम किनारा केरळ.

Additional Information

• 7517 किलोमीटरच्या किनारपट्टीवर, भारतात 200 छोटी आणि 13 मोठी बंदरे आहेत.
• 1963 च्या पोर्ट ट्रस्ट कायद्याच्या अधिकाराखाली, भारताचे केंद्र सरकार देशातील बंदरांवर नियंत्रण ठेवते.
• कोणत्याही देशाच्या प्रवासाची सर्वात परवडणारी पद्धत म्हणजे समुद्रमार्गे.
• भारतात सध्या 14,500 किलोमीटरहून अधिक जलमार्ग आहेत.
• चेन्नई, तुतीकोरीन, विशाखापट्टणम, पारादीप, कोलकाता आणि एन्नोर ही बंदरे भारताच्या पूर्व किनाऱ्यावर आहेत.

योग्य उत्तर गोवा आहे.

Key Points

• मुंबई बंदर:
  • हे भारताचे सर्वात मोठे नैसर्गिक बंदर आहे.
  • भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीवर, महाराष्ट्र राज्यात स्थित आहे.
• मोरमुगाओ बंदर:
  • हे भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीवर, गोवा राज्यात आहे.
  • हे खुल्या प्रकारचे नैसर्गिक बंदर आहे.
• कोची बंदर:
  • हे भारतातील केरळ राज्यात वसलेले एक नैसर्गिक बंदर आहे.
  • हे विलिंग्डन बेटावर वसलेले आहे.
• पारादीप:
  • हे ओडिशा राज्यात आहे.
  • हे एक नैसर्गिक बंदर आहे.
  • स्वातंत्र्यानंतर सुरू झालेले हे पहिले मोठे बंदर होते.
• पणंबूर बंदर हे नवीन मंगलोर बंदर म्हणूनही ओळखले जाते.
• हे कर्नाटकातील दक्षिण कन्नड जिल्ह्यात आहे.
• कांडला बंदर कच्छच्या आखाताच्या पूर्व टोकाला आहे.
• मोरमुगाओ हे गोव्याचे एक महत्त्वाचे बंदर आहे जे झुवारी मुहानाच्या प्रवेशद्वारावर आहे.
• तुतीकोरीन बंदर हे तामिळनाडूमधील एक बंदर आहे.