शासकीय धोरणे आणि योजना MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Government Policies and Schemes - मोफत PDF डाउनलोड करा

एकात्मिक वक्फ व्यवस्थापन, सशक्तीकरण, कार्यक्षमता आणि विकास हे योग्य उत्तर आहे.

In News

• वक्फ मालमत्ता व्यवस्थापनाचे आधुनिकीकरण करण्यासाठी केंद्रीय मंत्री किरेन रिजिजू यांनी UMEED मध्यवर्ती पोर्टल सुरू केले आहे.

Key Points

• केंद्रीय मंत्री किरेन रिजिजू यांनी नवी दिल्ली येथे संपूर्ण भारतातील वक्फ मालमत्तेच्या व्यवस्थापनाचे आधुनिकीकरण करण्यासाठी UMEED मध्यवर्ती पोर्टल सुरू केले.

• या पोर्टलचे नाव युनिफाइड वक्फ मॅनेजमेंट, एम्पॉवरमेंट, एफिशियन्सी अँड डेव्हलपमेंट अ‍ॅक्ट (एकात्मिक वक्फ व्यवस्थापन, सशक्तीकरण, कार्यक्षमता आणि विकास कायदा), 1995 यावरून ठेवण्यात आले आहे.

• हे एक केंद्रीकृत डिजिटल प्लॅटफॉर्म आहे, जे वक्फ मालमत्तांचे रिअल-टाइम अपलोडिंग, पडताळणी आणि देखरेख करण्यास अनुमती देते.

• वक्फ मालमत्ता प्रशासनात पारदर्शकता, जबाबदारी आणि लोकसहभाग वाढवणे हे या पोर्टलचे उद्दिष्ट आहे.

• वैशिष्ट्यांमध्ये जिओ-टॅगिंगसह डिजिटल इन्व्हेंटरी, ऑनलाइन तक्रार निवारण प्रणाली आणि भाडेकरार व वापराची रिअल-टाइम देखरेख यांचा समावेश आहे.

• हे व्यवस्थापन सुधारण्यासाठी GIS मॅपिंग आणि ई-सरकारी साधनांसोबत एकत्रीकरण करते आणि विश्वास व सहभाग निर्माण करण्यासाठी सत्यापित नोंदी आणि अहवाल सामान्य जनतेसाठी उपलब्ध करते.

आयुष मंत्रालय हे योग्य उत्तर आहे.

In News

• पारंपारिक औषधांमध्ये गुंतवणुकीला चालना देण्यासाठी भारताने 'आयुष निवेश सारथी' पोर्टल सादर केले आहे.

Key Points

• भारत सरकारने नवी दिल्ली येथील वाणिज्य भवन येथे आयुष निवेश सारथी पोर्टल सादर केले आहे.

• केंद्रीय मंत्री पियुष गोयल (वाणिज्य व उद्योग) आणि प्रतापराव जाधव (राज्यमंत्री, आयुष) यांनी संयुक्तपणे हे पोर्टल सादर केले आहे.

• आयुष मंत्रालयाने इन्व्हेस्ट इंडियाच्या सहकार्याने विकसित केलेले हे एक गुंतवणूकदार-केंद्रित डिजिटल प्लॅटफॉर्म आहे.

• हे एकाच इंटरफेसमध्ये धोरणात्मक चौकट, प्रोत्साहने, गुंतवणूकीसाठी तयार प्रकल्प आणि रिअल-टाइम सुविधा एकत्रित करते.

• पारंपारिक औषध आणि आरोग्यासाठी भारताला जागतिक केंद्र म्हणून स्थापित करणे आणि देशांतर्गत तसेच परदेशी गुंतवणूक आकर्षित करणे हा यामागील उद्दिष्ट आहे.

• आयुष क्षेत्रात स्वयंचलित मार्गाने 100% थेट परकीय गुंतवणुकीला (FDI) परवानगी आहे.

• हे क्षेत्र भारताच्या 8,000+ औषधी वनस्पती प्रजातींच्या वारशाचा आणि जागतिक स्तरावर विश्वासार्ह कल्याण परंपरेचा लाभ देते.

• हे पोर्टल गुंतवणूकदारांना पारदर्शक धोरण मार्गदर्शन आणि रिअल-टाइम डेटासह सक्षम करण्यासाठी विकसित केले गेले आहे.

PF आणि निवृत्तीवेतन वितरण सुव्यवस्थित करणे हे योग्य उत्तर आहे.

In News

• कोळसा कामगार कल्याणासाठी C CARES 2.0 पोर्टल सुरू करण्यात आले आहे.

Key Points

• कोळसा मंत्रालयाने C CARES आवृत्ती 2.0 सादर केली आहे.

• हे कोळसा कामगारांसाठी PF आणि निवृत्तीवेतन वितरण सुलभ करते.

• कामगार, व्यवस्थापन आणि CMPFO यांना एकाच व्यासपीठावर एकत्र करते.

• रिअल-टाइम क्लेम ट्रॅकिंग सक्षम करते.

• C-DAC द्वारे विकसित.

• कामगारांसाठी जलद सामाजिक सुरक्षा समर्थन सुनिश्चित करण्याचे याचे उद्दिष्ट आहे.

पर्याय 4 योग्य आहे.

In News

• वक्फ (सुधारणा) विधेयक, 2025 लागू झाल्यानंतर, केंद्र सरकारने वक्फ मालमत्तांच्या नोंदणीसाठी 6 जून रोजी UMEED पोर्टल सुरू केले आहे.

Key Points

• विधान 1 योग्य आहे. UMEED पोर्टल हे एक केंद्रीकृत डिजिटल प्लॅटफॉर्म आहे, ज्याचा उद्देश वक्फ मालमत्ता नोंदणीमध्ये व्यवस्थापन आणि पारदर्शकता सुधारणे आहे.
• विधान 2 अयोग्य आहे. महिलांच्या नावाखाली असलेल्या मालमत्ता, जरी महिला आणि इतर वंचित गट हे प्रमुख लाभार्थी असले तरी, वक्फ मालमत्ता म्हणून वर्गीकृत केल्या जाऊ शकत नाहीत.
• विधान 3 योग्य आहे. जर दिलेल्या कालावधीत वक्फ मालमत्तांची नोंदणी झाली नाही, तर त्या वादग्रस्त म्हणून चिन्हांकित केल्या जातील आणि वक्फ न्यायाधिकरणाकडे पाठवल्या जातील.

Additional Information

• पोर्टल सुरू झाल्यापासून सहा महिन्यांच्या आत सर्व वक्फ मालमत्तांची नोंदणी करणे आवश्यक आहे.
• प्रत्येक नोंदीमध्ये जिओटॅग केलेला डेटा आणि संपूर्ण मोजमाप समाविष्ट असणे आवश्यक आहे.
• वैध तांत्रिक किंवा इतर कारणांसाठी एक ते दोन महिन्यांची मुदतवाढ दिली जाऊ शकते.

पर्याय 1 योग्य आहे.

In News

• महाराष्ट्रातील द्राक्षे, संत्री आणि डाळिंब यांसारख्या बागायती पिकांसाठी रोगमुक्त लागवड साहित्याची उपलब्धता वाढवण्यासाठी केंद्र सरकारने स्वच्छ वनस्पती कार्यक्रम सुरू केला आहे.

Key Points

• विधान 1 योग्य आहे. स्वच्छ वनस्पती कार्यक्रमाचा उद्देश बागायती पिकांसाठी उच्च-गुणवत्तेच्या, रोगमुक्त लागवड साहित्याची उपलब्धता वाढवणे आहे.
• विधान 2 योग्य आहे. सदर कार्यक्रम कृषी व शेतकरी कल्याण मंत्रालयाकडून राष्ट्रीय फलोत्पादन मंडळ (NHB) आणि भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) द्वारे राबविला जातो.
• विधान 3 अयोग्य आहे. सदर कार्यक्रमात रोगांचे निदान, उपचार आणि रोपवाटिकांसाठी मातृ वनस्पती विकसित करण्यासाठी पाच नव्हे, तर नऊ स्वच्छ वनस्पती केंद्रे (CPCs) स्थापन करण्याची योजना आहे.

Additional Information

• सदर कार्यक्रमात मोठ्या प्रमाणात रोपवाटिका विकसित करणे आणि लागवड साहित्य उत्पादन आणि वितरणाची जबाबदारी सुनिश्चित करण्यासाठी एक मजबूत नियामक चौकट समाविष्ट आहे.

योग्य उत्तर गुजरात आहे.

गुजरातमधील वडोदरा येथे राष्ट्रीय रेल्वे आणि परिवहन संस्था (NRTI) ची स्थापना केली गेली आहे.

• NRTIची स्थापना 2018 मध्ये डे-नोव्हो श्रेणी अंतर्गत विद्यापीठ असल्याचे मानले जाते.
• राष्ट्रीय रेल्वे व परिवहन संस्था (NRTI) हे भारतातील पहिले आणि एकमेव परिवहन विद्यापीठ आहे.
• संस्थेचे बोधवाक्य म्हणजे ज्ञानस्या अभ्यासम कुरु.

योग्य उत्तर तेलंगणा आहे.

 मुख्य मुद्दे

• तेलंगणा राज्याने देशातील पहिले स्मार्टफोन-आधारित ई-मतदान सोल्यूशन विकसित केले आहे.
• ही प्रणाली आर्टिफिशिअल इंटेलिजन्स आणि ब्लॉकचेन (डिस्ट्रीब्युटेड लेजर) तंत्रज्ञानासारखे उदयोन्मुख तंत्रज्ञान वापरते.
• तेलंगणा राज्य निवडणूक आयोगाने राज्य सरकार आणि सेंटर फॉर डेव्हलपमेंट ऑफ ॲडव्हान्स्ड कॉम्प्युटिंग (CDAC) च्या सहाय्याने हा उपक्रम राबविला आहे.

 महत्वाचे मुद्दे

• ज्येष्ठ नागरिक, अधिसूचित अत्यावश्यक सेवांमध्ये कार्यरत नागरिक, आजारी व्यक्ती, मतदान कर्मचारी आणि आयटी व्यावसायिक इत्यादींसाठी 'ई-मतदान' सुविधा सक्षम करण्याची या उपक्रमाची योजना आहे.
• उपक्रमाच्या तांत्रिक विकासास भारतीय निवडणूक आयोगाचे तांत्रिक सल्लागार आणि आयआयटी बॉम्बे आणि आयआयटी दिल्लीच्या प्राध्यापकांचा समावेश असलेल्या तज्ञ समितीने मार्गदर्शन केले आहे.

 अतिरिक्त माहिती

• तेलंगणा बद्दल:
  • जिल्ह्यांची संख्या: 33
  • प्रमुख सण: काकतीय उत्सव, डेक्कन उत्सव, बोनालू, बाथुकम्मा, दसरा, उगाडी, संक्रांती
  • लोकसभा जागांची संख्या: 17
  • राज्यसभेच्या जागांची संख्या: 7
  • व्याघ्र प्रकल्प: अमराबाद व्याघ्र प्रकल्प, नागार्जुनसागर-श्रीशैलम व्याघ्र प्रकल्प, कावल व्याघ्र प्रकल्प

योग्य उत्तर छत्तीसगढ़ आहे 

• छत्तीसगड येथे देशातील पहिला कचरा कॅफे सुरू करण्यात आला आहे.
•  

योग्य उत्तर झारखंड आहे.

Key Points 

• झारखंडचे मुख्यमंत्री हेमंत सोरेन यांनी डिसेंबर 2021 मध्ये माओवादग्रस्त जिल्ह्यांतील युवा क्रीडा प्रतिभांचे पालनपोषण करण्याच्या उद्देशाने एक योजना सुरू केली.
• या योजनेचे नाव स्पोर्ट्स ऍक्शन टुवर्ड हार्नेसिंग ऍस्पिरेशन ऑफ यूथ (सहय) आहे .
• 14-19 वयोगटातील मुला-मुलींची गावापासून ते वार्ड स्तरापर्यंत या योजनेंतर्गत नोंदणी केली जाईल आणि त्यांना बास्केटबॉल, व्हॉलीबॉल इत्यादी खेळांमध्ये कौशल्य दाखवण्याची संधी दिली जाईल.

Important Points  

• पहिल्या टप्प्यात, पश्चिम सिंगभूम, सरायकेला, खरसावन, खुंटी, गुमला आणि सिमडेगा या माओवादग्रस्त भागात 14 ते 19 वयोगटातील 72,000 युवकांची नोंदणी करण्याचे उद्दिष्ट क्रीडा विभागाकडून ठेवण्यात आले आहे.
• पहिल्या टप्प्यातील फीडबॅकच्या आधारे, ही योजना झारखंडमधील इतर जिल्ह्यांमध्ये आणली जाईल.
• एक स्किल युनिव्हर्सिटीही उभारली जाईल.

Additional Information 

• झारखंड:
  • लोकसभेच्या जागा - 14.
  • राज्यसभेच्या जागा - 6.
  • जिल्ह्यांची संख्या - 24.
  • नोंदणीकृत GI - सोहराई-खोवर पेंटिंग.
  • राष्ट्रीय उद्याने - हजारीबाग राष्ट्रीय उद्यान, पलामाऊ राष्ट्रीय उद्यान आणि बेतला राष्ट्रीय उद्यान.

योग्य उत्तर शिक्षण मंत्रालय आहे.

Key Points

• सांस्कृतिक विविधतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि बहुभाषिकतेला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि एक भारत श्रेष्ठ भारत या भावनेला प्रोत्साहन देण्यासाठी शिक्षण मंत्रालयाने 'भाषा प्रमाणपत्र सेल्फी' ही मोहीम सुरू केली आहे.
• शिक्षण मंत्रालय आणि MyGov India यांनी विकसित केलेल्या भाषा संगम मोबाइल एपला प्रोत्साहन देण्याचा या उपक्रमाचा उद्देश आहे.
• शिक्षण आणि कौशल्य विकास मंत्री यांच्या हस्ते भाषा संगम मोबाईल एप लाँच करण्यात आले.

Additional Information 

• सुभाष सरकार, शिक्षण राज्यमंत्री यांनी 12 जानेवारी 2022 रोजी स्वच्छ विद्यालय पुरस्कार (SVP) 2021 - 2022 ला अक्षरशः लाँच केले.
• राष्ट्रीय स्तरावर , एकूण श्रेणी अंतर्गत 40 शाळांची पुरस्कारासाठी निवड केली जाईल .
• केंद्रीय शिक्षण आणि कौशल्य विकास मंत्री धर्मेंद्र प्रधान यांनी 01 जानेवारी 2022 रोजी 100 दिवसांची वाचन मोहीम 'पढे भारत' सुरू केली.
• बालवाटिका ते आठवी इयत्तेत शिकणारी मुले या मोहिमेचा भाग असतील.
• केंद्रीय शिक्षण मंत्री धर्मेंद्र प्रधान यांनी IIT गुवाहाटी येथे नॅनोटेक्नॉलॉजीसाठी अत्याधुनिक केंद्र आणि भारतीय ज्ञान प्रणाली केंद्राचे उद्घाटन केले.
• भारतात, मौलाना अबुल कलाम आझाद यांच्या जयंतीनिमित्त दरवर्षी 11 नोव्हेंबर रोजी राष्ट्रीय शिक्षण दिन साजरा केला जातो.

बरोबर उत्तर 1,000 आहे.

In News

• जानेवारी 2023 मध्ये सांस्कृतिक मंत्रालयाने जाहीर केलेल्या स्मारक मित्र योजनेंतर्गत सरकार 1,000 स्मारके खाजगी क्षेत्राला त्यांच्या देखरेखीसाठी सुपूर्द करेल.

Key Points

• पर्यटन मंत्रालयाने ही योजना सांस्कृतिक मंत्रालयाकडे हस्तांतरित केली आहे.
• सरकारने 15 ऑगस्ट 2023 रोजी आझादी का अमृत महोत्सव संपेपर्यंत सुधारित स्मारक मित्र योजनेंतर्गत 500 स्थळे सुपूर्द करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे.
• कॉर्पोरेट संस्था त्यांच्या कॉर्पोरेट सामाजिक जबाबदारीचा भाग म्हणून ही स्मारके ताब्यात घेतील.
• या योजनेंतर्गत, खाजगी क्षेत्राद्वारे स्मारकाच्या सुविधांचे नूतनीकरण केले जाईल.
• जगभरातून देशात येणाऱ्या सर्व ज्येष्ठ मान्यवरांना आणि व्हीव्हीआयपींना आपली संस्कृती आणि परंपरा उत्तम प्रकारे दाखविण्यात ही योजना भारताला मदत करेल.
• 5000 वर्षे जुनी भारतीय संस्कृती G20 प्रतिनिधींसमोर आणण्यासाठी सरकार एक डिजिटल संग्रहालय, G20 ऑर्केस्ट्रा, कवितांच्या पुस्तकावर, प्रदर्शनांवरही तयार करत आहे.

Additional Information 

• स्मारक मित्र योजना:
  • हे सप्टेंबर 2017 मध्ये लाँच करण्यात आली होती.
  • हा पर्यटन मंत्रालय, संस्कृती मंत्रालय, भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण (ASI) आणि राज्य/केंद्रशासित प्रदेश सरकार यांच्यातील एक सहयोगी प्रयत्न आहे.
  • ' व्हिजन बिडिंग' या अभिनव संकल्पनेद्वारे एजन्सी/कंपन्या 'स्मारक मित्र' बनतील.
  • या कंपन्या सुविधा, अनुभव, पर्यटन इत्यादींच्या दृष्टीने या स्मारकांचे नूतनीकरण करतील.

योग्य उत्तर 2003 आहे.

 Key Points

• प्रधानमंत्री स्वास्थ्य सुरक्षा योजना (PMSSY) ही एक राष्ट्रीय शासकीय योजना आहे जी देशभरातील परवडणाऱ्या आरोग्यसेवा सुविधांच्या उपलब्धतेतील असमानतेला दूर करण्याचा प्रयत्न करते.
• ही योजना पहिल्यांदा 2003 मध्ये सुरू झाली होती.
• ही योजना मार्च 2006 मध्ये मंजूर झाली होती.
• PMSSY मधील पहिला टप्पा दोन घटकांमध्ये विभागला गेला आहे:

1. AIIMS च्या पद्धतीने सहा संस्था स्थापन करणे.
   • बिहार (पटना).
   • छत्तीसगढ (रायपूर).
   • मध्य प्रदेश (भोपाल).
   • ओडिशा (भुवनेश्वर).
   • राजस्थान (जोधपूर).
   • उत्तराखंड (ऋषिकेश)
2. अस्तित्वातील 13 सरकारी वैद्यकीय महाविद्यालयांचे उन्नयन करणे.

• आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालय हे प्रधानमंत्री स्वास्थ्य सुरक्षा योजनेचे नोडल एजन्सी आहे.

योग्य उत्तर राष्ट्रीय शिक्षक दिन आहे.

Key Points 

• शिक्षक दिनानिमित्त (5 सप्टेंबर 2022), पंतप्रधान मोदींनी नवीन उपक्रमाची घोषणा केली - प्रधानमंत्री स्कूल फॉर रायझिंग इंडिया (पंतप्रधान-श्री) योजना.
• या योजनेंतर्गत देशभरातील 14,500 शाळा श्रेणीसुधारित आणि विकसित केल्या आहेत.
• देशातील प्रत्येक ब्लॉकमध्ये किमान एक पंतप्रधान श्री शाळा स्थापन केली जाईल.
• पंतप्रधान श्री शाळा राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण 2020 चे सर्व घटक प्रदर्शित करतील.

Additional Information 

• शिक्षक दिन 5 सप्टेंबर रोजी साजरा केला जातो.
• राष्ट्रीय शिक्षक दिन 2022 ची थीम आहे शिक्षक: संकटात नेतृत्व करणे, भविष्याची पुनर्कल्पना करणे.
• 2001 मध्ये सर्व शिक्षा अभियान कार्यक्रम सुरू करण्यात आला.
• सर्व शिक्षा अभियान हा मुलांना सार्वत्रिक प्राथमिक शिक्षण मिळवून देण्याचा भारतातील सर्वात मोठा प्रकल्प आहे.
• अबुल कलाम आझाद हे स्वतंत्र भारताचे पहिले शिक्षण मंत्री होते.

योग्य उत्तर 2005 आहे.

Key Points

• 23 ऑगस्ट 2005 रोजी मनरेगा मंजूर झाला.
• मनरेगा म्हणजे महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी अधिनियम.
• हा कायदा पहिल्यांदा 1991 मध्ये पी.व्ही. नरसिंह राव.
• शेवटी संसदेत ते स्वीकारले गेले आणि भारतातील 625 जिल्ह्यांमध्ये त्याची अंमलबजावणी सुरू झाली.

Additional Information

• 2 ऑक्टोबर 2009 रोजी, राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी अधिनियम 2005 मध्ये सुधारणा करण्यात आली, या अधिनियमाचे नाव नरेगा वरून मनरेगा असे बदलण्यात आले.
• ग्रामीण भागातील कुटुंबांना प्रतिवर्षी 100 दिवस मजुरीच्या रोजगाराची हमी देणे हे मनरेगाचे प्राथमिक उद्दिष्ट आहे.

बरोबर उत्तर उत्तर प्रदेश आहे.

Key Points

• 25 डिसेंबर 2021 रोजी यूपी सरकारने मोफत स्मार्टफोन योजना सुरू केली.
• या योजनेंतर्गत राज्य सरकार पदवी आणि त्यावरील अंतिम वर्षाच्या विद्यार्थ्यांना स्मार्टफोन आणि टॅबलेटचे वाटप करणार आहे.
• योजनेच्या पहिल्या टप्प्यात लखनऊमध्ये बी.टेक, बीए, बीएससी, एमए, आयटीआय, एमबीबीएस, एमडी, एमटेक, पीएच.डी.च्या अंतिम वर्षाच्या विद्यार्थ्यांना सुमारे एक लाख स्मार्टफोन आणि टॅबलेट दिले जातील. 

Important Points

• यूपीच्या प्रत्येक जिल्ह्यातील मुलींसह जवळपास एक कोटी विद्यार्थ्यांना या योजनेचा लाभ होण्याची शक्यता आहे.
• अधिकृत विधानानुसार, पहिल्या टप्प्यात मोबाईल आणि टॅब्लेटसाठी सुमारे ₹ 2,035 कोटींची ऑर्डर देण्यात आली आहे.

Additional Information

• उत्तर प्रदेशातील अलीकडील उपक्रम :
  • 16 ते 25 ऑक्टोबर 2021 या कालावधीत उत्तर प्रदेशातील रामपूर येथे हुनर हाटचे आयोजन करण्यात आले होते.
  • उत्तर प्रदेश सरकारने सर्व राज्य माध्यमिक शाळांना त्यांच्या आवारात 'आरोग्य वाटिका ' (सॅल्युब्रिटी गार्डन) उभारण्याचे निर्देश दिले आहेत.
  • केंद्रीय मत्स्यव्यवसाय, पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय मंत्री, परशोत्तम रुपाला यांनी 8 ऑक्टोबर 2021 रोजी ब्रिजघाट, गड मुक्तेश्वर, यूपी येथे नदी पालन कार्यक्रमाचा शुभारंभ केला.
  • उत्तर प्रदेश सरकारने 1 ऑक्टोबर 2021 रोजी आपल्या महत्त्वाकांक्षी 'एक जिल्हा-एक उत्पादन' कार्यक्रमाची ब्रँड अॅम्बेसेडर म्हणून अभिनेत्री कंगना राणौतची नियुक्ती केली.
  • उत्तर प्रदेश सरकार यमुना एक्सप्रेसवे इंडस्ट्रियल डेव्हलपमेंट अथॉरिटी (Yeida) परिसरात इलेक्ट्रॉनिक पार्क उभारणार आहे.
• उत्तर प्रदेश:
  • जिल्ह्यांची संख्या - 75.
  • लोकसभेच्या जागा - 80.
  • राज्यसभेच्या जागा - 31.
  • राज्य प्राणी - बारासिंगा.
  • राज्य पक्षी - सरस क्रेन.
  • राष्ट्रीय उद्यान - दुधवा राष्ट्रीय उद्यान.
  • धरणे - गोविंद बल्लभ पंत सागर धरण (रिहंद नदी).